Giáo dân thỉnh cầu: CHẤM DỨT TRANH CÃI GIỮA MỘT LINH MỤC VÀ MỘT GIÁM MỤC CÔNG GIÁO TRÊN CỘNG ĐỒNG MẠNG. Phê Rô Nguyễn

Giáo dân thỉnh cầu: CHẤM DỨT TRANH CÃI GIỮA MỘT LINH MỤC VÀ MỘT GIÁM MỤC CÔNG GIÁO TRÊN CỘNG ĐỒNG MẠNG. Phê Rô Nguyễn. Trong bài viết trước “Giáo dân muốn biêt vì sao Giám mục L. và Linh mục N lại tranh cãi trên cộng đồng mạng, để làm gì?”.Bài viết thứ hai này,với tư cách giáo dân thỉnh cầu chấm dứt ngay tranh cãi giữa Giám mục L. bản quyền và Linh mục N.thuộc quyền giáo phận Vinh tại Việt Nam. Vì sao cần chấm dứt tranh cãi và chấm dứt như thế nào? Đó là nội dung bài viết này. I/- VÌ SAO CẦN CHÂM DỨT? 1. Vi cuộc tranh cãi giữa linh mục N. và Giám mục L. trên cộng đồng mạng đã gia tăng mức đô và cường độ rất đáng đáng quan ngại; đã lôi lôi kéo một số Giám mục, lình mục thật hay giả không phân biệt được, gây hoang mang và phân hóa giáo dân ủng hộ bên nay hay bên kia vào cuộc.Các bên đã sử dụng mọi kỹ thuật gian trá như trí thông minh nhân tạo AI để biến các Giám mục, Linh mục thành những người nộm nói lên lập luận bên này chống bên kia, khiến cho người nghe nhìn không biết đâu là sự thật, gây hoang mang trong công luận. 2. Vì trước thực trạng trên, một Youtuber Linh mục sau mấy chương trình phỏng vấn cả hai Linh mục N. và Giám mục L. đã phải khẩn thiết lên tiếng tố cáo, lên án sự gian trá này. Đồng thời kêu gọi mọi người, nhất là các tín hữu Công giáo cần cảnh giác.Vậy thì phải chấm dứt ngay lâp tức tệ trảng này thế nào? II/- CHẤM DỨT BẰNG CÁCH NÀO? Trong cuộc phỏng vấn cuối cùng vị Linh mục Youtuber đã hỏi Giám mục L. đại ý rằng sở dĩ ông vào cuộc là để biết rõ đâu là sự thật liên quan đến những lời tố cáo của Cha N. bị Đức cha L cắt khẩu phần ăn, không cho đi cấp cứu và đối xử với cha N. thua cả con chó…, chứ không có ý bênh vực bên nào. Vậy “xin Đức cha cho biết con phải làm gì để biết rõ sự thật”? -Vị Giám mục L, đã trả lời có tính thả nổi như là để mọi chuyện sẽ qua đi theo thời gian chứ không còn cách nào khác. Chúng tôi vô cùng ngạc nhiên trước câu hỏi và câu tra lời trên. Vì đã là một Linh mục và Giám mục Công giáo ắt phải biết cách giải quyết một mâu thuẫn trong nội bộ giáo hội theo thủ tục và thẩm quyết nào của giáo hội các cấp? Trong bài viết trước “Giáo dân muốn biết, vì sao một linh mục và một giám mục Công giáo lại tranh cãi trên cộng đồng mạng để làm gi?”, chúng tôi đã trình bầy theo sự hiểu biêt của một giáo dân về thủ tục và thẩm quyền giải quyết mâu thuẫn nội bộ thế nào. Chẳng lẽ một Linh mục, Giám mục có kiến thức thần học về Đức tin thông suốt, vững vàng, hiểu rõ Giáo luật lại không biết cách cấm dứt một vụ việc mà đúng ra đã phải được giải quyết và chỉ được giải quyết trong thẩm quyền nội bô Giáo hội các cấp (Thần quyền). Vấn đề nội bộ chỉ có thể đưa ra trước công luận để được thẩm quyền tư pháp xa hội (Thế quyền) giải quyết khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật quốc gia (Tỷ như linh mục, giáo mục, tu sĩ phạm tội ấu dâm…).Vì vậy cần xét dimh trong hai trường hợp: 1.Cha N. có đã thực hiện đúng thủ tục khiếu tố và đã được thẩm quyền tài phán của Giáo hội giải quyết chung thẩm? Trong hiện vụ, khi Linh mục N thuộc quyền đã tố cáo Giám mục L.bản quyền Giáo phận Vinh. Sau khi đã khiếu tố dúng thủ tục, quyết định của thầm quyển nội bộ giáo hội là chung thẩm.Cha N. không có sự chọn lựa nào khác là chấp hành quyêt định này. 2.Cha N. đã thực hiện đúng thủ tục khiếu tố nhưng đã không được thẩm quyền tài phán của Giáo hội giải quyết thỏa đáng. Chúng tôi không rõ Cha N. trước khi đưa lên cộng đồng mạng, những sự kiên cho là oan ức bất công, đối sự tàn tệ của Giám mục bản quyền L. đã thực hiện theo trình tự khiếu tố trước thẩm quyền các cấp của Giáo hội Công giáo Việt Nam chưa? Hay chỉ khiếu tố ở cấp sơ thẩm là bản quyền Giáo phận Vinh.Sau đó Cha N. có hay không khiếu tố lên thẩm quyền cấp trên của Giáo hội. Nếu Cha N. có khiếu tố; hay Đức Cha L có tham khảo hay trình quyết định xử lý Cha N của thẩm quyên Giáo phận Vinh lên thẩm quyền Giáo hội cấp cao hơn để biết cho ý kiến gì không? Trong cả hai trường hợp trên sẽ làm căn cứ xét định ai dúng ai sai, đâu là sự thật, III/- NHẬN ĐỊNH VÀ ĐỀ NGHỊ GIẢI PHÁP. 1/- Nhân định: (1)- Nếu đã khiếu tố theo đúng thủ tục và giáo quyền đã giải quyết chung thẩm, mà Cha N vẫn đưa sự việc thuộc thẩm quyền nội bộ Giáo hội giải quyết lên cộng đồng mạng. Cha N.đã hành xử như một người thường, không đúng với bản chất Thiên chức linh mục, với đức vâng phục hàng đầu tu đức của một linh mục Công giáo. (2).Trong trường hợp này, mục đích việc làm của Cha N. không phải để được giài quyết mâu thuẫn nữa (vì mâu thuẫn đã được thẩm quyền nội bộ Giáo hội giải quyết chung thẩm?);mà đưa sự việc lên cộng đồng mạng chỉ cốt để được quần chúng hậu thuẫn công nhận những lời tố cáo Đức cha L. là dúng sự thật. Hệ quả là, Cha N.được quần chúng công nhận như là nạn nhân của sự đối sử bất công giữa các cấp hàng giáo phẩm (?), mặc nhiên bị coi như là một trong nhiều tệ trạng vốn có từ lâu mà bị bao che. Linh mục N. thì được ca ngợi như một nguời hùng, đã giám tố cáo một tiêu cực trong lòng giáo hội là dùng thần quyền để áp chế các linh mục,tu sĩ thuộc thẩm quyền.Trong khi khuôn mặt Giám mục bản quyền L dưới mắt công luận biến dạng như là một hùng thần đội lốt nhà tu gây căm phẫn lòng người!. 2. Đề nghị cụ thể để dập tắt sự tranh cãi tai hại trên cộng đồng mạng, chúng tôi đề nghị: (1) Cha N. và Đức Cha l. tự giác ngưng ngay tranh cãi trên cộng đồng mạng, để không gây hậu quá xấu thêm nửa cho Giáo Hội, các phẩm trật Hội Thánh và cộng đoàn tín hữu,bang bổ Đức tin Công giáo cốt lõi là tình bác ai, yêu thương ,tha thứ… (2) Đối với Giám mục L. bản quyền Giáo phận Vinh, nếu quả thực đã giải quyết các khiếu nại kêu oan của Linh mục N. theo đúng thủ tục, thẩm quyền nội bộ Giáo hội. Đung ra Giám mục bản quyền không nên lên tiếng thanh cãi, bác bỏ các lời tố cáo của Linh mục N. thuộc quyền là sai sự thật. Điều này lợi bất cập hại cho uy tín cá nhân Giám nục L. và cho tập thể hàng giáo phẩm các phẩm trật Giáo hội Công giáo Việt Nam nói riêng,Hội Thánh Công giáo nói chung. (3)-Theo nhận định và đề nghị của chúng tôi, trong hoàn cảnh này, Giám mục L chỉ nên âm thầm xử lý vụ việc. Chẳng hạn, một mặt làm tờ trình lên cấp thầm quyền cấp cao (Hội Đồng GIám Mục Việt Nam chẳng hạn). Trong tờ trình này nói rõ các sự thật thẩm quyền Giáo phận đã làm để giải quyết khiếu tố của Linh mục N ; thỉnh cầu thẩm quyền cấp trên mở cuộc điều tra để xác minh sự thật ai đúng, ai sai chiếu theo giáo luật và án lệ cua Giáo hội. Kết thúc bằng một thông báo dưới hình thức Thư Chung gửi Cộng đồng Dân Chúa đọc trong các Thánh lễ Chủ nhật và công bố trên các phương tiện truyền thông Công giáo chính thức. Trong khi chờ đợi Thông cáo ban hành sau khi kết thúc điều tra này, Thẩm quyển Giáo phận Vinh cũng cần ra thông báo như Thư chung đọc trong thánh lễ Chủ nhật tại các nhà thờ thuộc Giáo phận Vinh. Nội dung cùa cà hai Thông cáo của Thầm quyền Giáo hội cấp cao chung thẩm và thẩm quyên sơ thẩm giáo phận Vinh, đều nói rõ vụ việc đang được thầm quyền Giáo hội cấp trên điều tra xác minh sự thật, Đồng thời kêu gọi giáo dân cầu nguyện cho sự hiệp thông và cần cảnh giác trước các luận điệu xuyên tạc sự thật đang được loan truyền trên công đồng mạng rất tai hại cho sự gắn kết hiệp thông trong lòng Giáo Hội. Phê Rô Nguyễn Houston, ngày 3- 9-2025

Giáo dân Việt Nam muốn biết: VÌ SAO MỘT LINH MỤC VÀ MỘT GIÁM MỤC CÔNG GIÁO LẠI TRANH CÃI TRÊN CỘNG ĐỒNG MẠNG ĐỂ LÀM GÌ? Phê Rô Nguyễn.

Giáo dân Việt Nam muốn biết: VÌ SAO MỘT LINH MỤC VÀ MỘT GIÁM MỤC CÔNG GIÁO LẠI TRANH CÃI TRÊN CỘNG ĐỒNG MẠNG ĐỂ LÀM GÌ? Phê Rô Nguyễn. Chúng tôi là một tín đồ Công giáo gốc từ nhiều đời tổ tiên ông bà, đã sống trong đức tin từ khi lọt lòng mẹ cho đến nay vừa tròn 80 (1945-2025).Chúng tôi có hơi ngạc nhiên khi thấy một Linh mục và một Giám mục tại một giáo phận Công giáo Việt Nam, ở đây là giữa Giám mục L. cai quản giáo phận Vinh với linh mục N. thuộc quyền.Bài viết này xin lần lượt trình bầy: 1.Nội vụ xin được tóm lược như sau: Cách nay ít năm, khi một khu công nghệ ngoại quốc ở Miền Trung Việt Nam thương hiệu Formosa chất thải đã làm cá chết hàng loạt, ảnh hưởng môi sinh và đời sống người dân. Nhiều cuộc biểu tình của quần chúng nổ ra. Một linh mục Công giáo thuộc giáo phận Vinh tên N. đã đồng hành trở thành một trong những người lãnh đạo các cuộc biểu tình có lúc lên đến cao điểm hàng chục ngàn người tham dự, đa số là các giáo dân Công giáo thuộc giáo phận Vinh.Trước thực tế này, sau đó, người ta thấy vị linh mục N. đã bị thuyên chuyển đến giáo xứ khác, rồi sau dó được đưa về Tòa Giám mục giáo phận Vinh dưới sự cai quản của Giám mục L. Sau cùng Giám mục Giáo phận Vinh ra quyết định huyền chức hay “treo chén” (không được làm lễ và thực hành những tác vụ thuộc Thiên chức linh mục). Công luận suy đoán dường như vị Giám mục giáo phận Vinh tên L. đã bị chính quyền áp lực giáo quyền sao đó, nên đã dẫn đến sự thuyên chuyển vị linh mục N. như thế. Phản ứng của Linh mục N. là lên tiếng trên cộng đồng mạng rất sớm, như để tìm hậu thuẫn công luận và khiếu nại với giáo quyền về các quyết định thuyên chuyển và đưa ra cách cư sử bất xứng của Giám mục L. với mình. Mâu thuẫn giữa linh N và Giám mục bản quyền L đã lắng xuống một thời gian khá lâu, nay bắt đầu dậy sóng sau quyết đinh huyền chức. Quyết định này thực tế đã đưa ra từ năm 2022 nếu chúng tôi nhớ không lầm. Nhưng gần đây mới được nhiều người quan tâm biết đến khi Linh mục N. đưa sự bất bình cá nhân lên mạng và để được sự quan tâm của công luận, Linh mục N. đã nhắc lại cách đối xử từ lâu trong quá khứ; rằng Giám mục bản quyền giáo phận Vinh đã đối cử bất công và tàn nhẫn với mình trong thời gian buộc sống tại Tòa Giám mục Vinh.Câu nói của Linh mục N trong một cuộc phỏng vấn với một YouTuber đã gây bất bình, phẫn nô lòng người, là có lúc Giám mục L đã đối xử với mình “thua một con chó”.Thế là nội vụ nổ lớn, lôi kéo một Youtuber linh mục, một Youtuber tín hữu và một số youtuber khác vào cuộc. Một Tổng giám mục, một giám mục và một số linh mục cũng lên tiếng trên cộng đồng mạng làm dậy sóng trong mấy tuần qua… Trước vụ việc trên, ở vị thế của một giáo dân Công giáo, chúng tôi không có ý xét đoán việc làm đúng, sai, phải trái trong quan hệ giữa linh mục N và vị Giám mục bản quyền L.. Chúng tôi chỉ quan tâm đến những vấn đề thủ tục và thẩm quyền giải quyết những khiếu nại, kêu oan của Linh mục N về cách hành xử năng quyền cai quản và quyết định huyền chức Linh mục Nam của Giám mục bản quyền L. thế nào.Trên cơ sở này chúng tôi sẽ đưa ra một số nhận định đúng sai về phản ứng của các bên sau khi đã có quyết dịnh từ sơ thẩm đến chung thẩm của thẩm quyền giáo hội Công giáo Việt Nam và Trung ương Vatican.Vì đây là thẩm quyền nội bộ Giáo hội chỉ giải quyết các vấn nội bộ của giáo hội, không đưa ra bên ngoài hay ra trước cơ quan tài phán quốc gia. Vì mặc dù Giáo hội về mặt pháp lý là một pháp nhân, tương tự như một tổ chức xã hội dân sự, nhưng rất khác về mặt tổ chức, điều hành và năng quyền cai quản. 2. Những vấn đề cần phải giải quyết. Theo nhận xét của chúng tôi, trong hiện vụ có hai mâu thuẫn phát sinh cần phải giải quyết: (1) Mâu thuẫn phát sinh từ cung cách hành xử quyền cai quản của Giám mục bản quyền L với Linh mục thuộc quyền N. sao đó, khiến vị linh mục này bất bình, phẫn nộ, khiếu nại với thẩm quyền nội bộ và sau cùng tố cáo trước công luận qua các phương tiện truyền thông, (2),Mâu thuẫn về các biện pháp quản lý, kỷ luật, chế tài của Giám mục bản quyền L. với Linh mục thuộc quyền N, mà biện pháp chế tài sau cùng nặng nhất là huyền chức hay treo chén theo cách giáo dân thường gọi. 2. Thủ tục và thẩm quyền giải quyết. Theo sự hiểu biết của chúng tôi trong hiện vụ Cha N. có thê bằng thư hay gặp trực tiếp thẩm quyền Giáo phận để trình bầy, khiếu nại, kêu oan về cách đối xử và các biện pháp chế tài đối với mình là oan sai, bất xứng. Phán quyết của thẩm quyền tài phán Giáo phận Vinh có thể coi là cấp sơ thẩm (tương tự như án sơ thẩm Tòa án tư pháp ngoài đời) Nếu không được giải quyết thỏa đámg Cha N. có thể gửi thư hay xin gặp thẩm quyền cấp cao nhất của Giáo hội Công giáo Việt Nam (Hội Đồng Giám mục Việt Nam chẳng hạn). Cha N. cũng có thể cùng lúc gửi thư khiếu nại hay gặp trực tiếp đại diện Tòa Thánh Vatican để khiếu nại kêu oan. Nếu thẩm quyền cao nhất Giáo hội Công giáo Việt Nam, sau khi tham khảo hay không cần thao khảo với thẩm quyền tài phán Giáo hội Công giáo hoàn vũ Vatican, ra phán quyết thì đây là phán quyết chung thẩm. Linh mục N, với lời tuyên hứa vâng phục bề trên bản quyền khi chịu chức Linh mục, “Đức vâng phục” sẽ không còn cách nào khác là chấp hành phán quyết chung thẩm của thẩm quyền tài phán cao nhất Giáo Hội Công giáo Việt Nam. Vậy tại sao giờ đây vụ việc lại được Cha N. và Đức cha L đưa lên tranh cãi trên cộng đồng mạng, kéo theo sự lên tiếng của một số Giám mục, Linh mục phê phán bênh vực vị này kết án vị kia? 3. Nhận định. Sự thể một Giám mục cai quản và một Linh mục thuộc quyền Giáo phận Vinh tranh cãi đúng sai, phải trái trước công luận là điều đáng buồn cho toàn thể giáo dân và Giáo hội Công giáo Việt Nam.Vì đi tu làm Linh mục là tận hiến cho Chúa,hy sinh quên mình phục vụ Thiên Chúa, Giáo hội và than nhân, để mưu cầu hạnh phúc và vinh quang nơi Nước Trời sau cái chết, chứ không phải nơi trần thế. Do đó, vụ việc đúng ra chỉ nên giải quyết âm thầm trong nội bộ giáo hội theo các cấp tài phán có thẩm quyền của Giáo hội. Theo đó: (1)-Nếu việc giải quyết mâu thuẫn giữa Giám mục bản quyền L. và Linh mục thuộc quyền N đã diễn ra theo đúng thủ tục và được giải quyết theo đúng năng quyền nội bộ của Giáo hội. Như vậy là vụ việc đã giải quyết chung thẩm.Giám mục L và Linh mục N phải chấm dứt mọi tranh cãi và chấp nhận thi hành phán quyết có liên quan, theo đúng lời tuyên hứa vâng phục; vốn là phẩm chất tu đức hàng đầu của các Linh mục, Giám mục, Hồng y và các tu sĩ nam nữ thuộc mọi phẩm trật Hội Thánh. Vậy tại sao Cha N. và Đức Cha L. lại đưa nhau ra trước công luận để làm gì khi đã có phán quyết chung thẩm của giáo quyền? Qua trả lời các Youtubers của Cha N. và Giám mục L. thì dường như không phải với mục đích làm thay đổi quyết định huyền chức linh mục N.Nếu chúng tôi không lầm thì Cha N. chỉ muốn dùng diễn đàn cộng đồng mạng để chứng minh việc làm của mình là đúng, cách đối xử và quyết định huyền chức Linh mục N. của Giám mục L là sai, là tàn nhẫn, bất công, oan trái.Đồng thời Cha N. cũng muốn cho cộng đồng mạng thấy đây là hậu quả của sự đồng hành tham gia, lãnh đạo của Cha N. trong các cuộc biểu tình chống Formosa, đòi quyền lợi chính đáng cho các nạn nhân.Từ đó cho công luận thấy quyết định huyền chức cha Nam là có động cơ chính trị, để người ta nghi ngờ Giám mục L. đã hành xử năng quyền Giám mục như một cộng cụ của nhà cầm quyền.( Tương tự như vụ Đức Tổng Giám mục Ngô Quang Kiết nhiều năm trước đây, Ngài phải xin về hưu non do áp lực của nhà cầm quyền VN sau vụ Ngài đồng hành với giáo dân Thái Hà trong các cuộc biểu tình bảo vệ tài sản của giáo hội tại địa phương thuộc Tổng Giáo phận Hà Nội). Đối lại, trong các cuộc phỏng vấn của Youtuber, Đức giám mục bản quyền giáo phận Vinh L. thì phản bác những lời tố cáo của Cha N. về sự đối xử bất công, tàn nhẫn là cường điệu, không đúng sự thật, trái với phẩm cách tu đức của một Giám mục. Để chứng tỏ những điều mình nói là sự thật trước mặt Chúa, trước khi trả lời phỏng vấn, Đức cha L và Youtuber linh mục còn cùng nhau đọc kinh Xin Chúa Sáng Soi”(Cúi xin Chúa sáng soi cho chúng con được biết việc phải làm và khi làm xin Chúa giúp đỡ cho mỗi kinh, mỗi việc chúng con làm từ hởi sự cho đến hoàn thành đều nhờ bởi ơn Chúa- Amen”. Khi nghe lời cầu nguyện này, chúng tôi liên tưởng đến trong các cuộc chiến tranh mà cả đôi bên đều có niềm tin tôn thờ Thiên Chúa. Cả hai đều cầu nguyện Chúa cho mình chiến thắng. Tôi tự hỏi Chúa sẽ nghe ai, đứng về phe nào đây, khi chiến tranh là một tội ác, dù do bất cứ bên nào gây ra? Trong hiện vụ, nếu Cha N, trước khi trả lời phỏng vấn cũng cầu nguyện với Chúa như Đức Cha L. Chúa sẽ nghe ai đây. Chúng tôi đố các tín hữu có chung niềm tin Kito giáo, hãy tưởng tượng đoán xem, lúc đó Chúa sẽ phán thế nào trong hai câu này, rằng (1)“Hỡi những môn đệ giả hình nhân đức của Ta, các ngươi hãy cút khỏi mặt Ta, về làm hòa cùng nhau đã, rồi hãy đến cầu nguyện với Ta.” ; hay Chúa phán với một trong hai người đã nói đúng sự thật, rằng (2) “Hỡi môn đệ trung tín của ta, chính ngươi đã làm đẹp lòng Ta mọi đàng” ? Theo tôi Chúa sẽ nói theo ý câu (1) với cả hai Giám mục và Linh mục trong hiện vụ, vì việc làm của các Ngài đều chẳng đẹp lòng Chúa chút nào. Qua các sự kiện trên, là một giáo dân Công giáo, kiến thức thần học, hiểu biết về Kinh Thánh không là bao. Chúng tôi chỉ sống đức tin, thực hành Lời Chúa qua sự dậy dỗ cua các Linh mục, Giám Mục và Hội Thánh, Chúng tôi không khỏi băn khoăn, đôi chút nghi ngờ về đức tin và phẩm chất tu đức của hai vị Giám mục L và Linh mục N. Vì nếu có được niềm tin tuyệt đối vào Chúa và có phẩm chất tu đức của Giám mục, Linh mục,, thì hai Ngài có lẽ đã có hành xử khác hơn với nhau: Không tranh hơn tranh thua, đúng, sai phải trái, ai nói thật, ai nói gian, ai làm đúng, ai làm sai.Chỉ cần tin tuyệt đối rằng Chúa biết mọi sự, đâu là sự thật, ai đúng, ai sai thế là đủ. Vì Các Ngài, với Thiên chức Linh mục làm nhiệm vụ ngôn sứ rao giảng Lời của Chúa, từng khuyên dậy giáo dân mọi chuyện tín thác vào Chúa, “hãy tha thứ cho anh em không phải 7 lần mà là 77 lần” . Vậy, nếu tin Chúa “Là sự thật, là chân lý và là sự sống…” thông biết mọi sự; tin rằng Chúa biết ai đúng ai sai giữa Giám mục L và Linh mục N . Vậy tại sao các Ngài không tín thác vào Chúa, đã hành xử với nhau như người đời tầm thường khi giải quyết mâu thuẫn? Hoàn toàn xa lạ với phẩm chất tu đức của các Giám mục, Linh mục của Chúa. Suy ra, phẩm cách này có thể còn thua cả giáo dân sống đức tin, mà các Ngài thường hùng hồn rao giảng về tình yêu Thiên Chúa, lòng bác ái,vị tha, yêu thương đồng loại như chính mình. Rằng không chỉ yêu người thương mình mà cả người thù ghét mình; phải biết tha thứ lỗi lầm cho nhau, làm hòa với nhau, từng được các Giám mục, Linh mục khi rao giảng dẫn Lời Chúa, rằng “Khi ngươi đến dâng của lễ cho Ta mà còn bất hòa cùng anh em thì hãy giữ lại của lễ, về làm hòa cùng anh em rỗi hãy đến dân của lễ cho ta…”. Nếu Giám mục L và Linh mục N. không làm được điều mình rao giảng này, giáo dân có quyền nghi ngờ phẩm chất tu đức và cả Đức tin nơi Chúa. Vì các Ngài từng được giáo dục đào tạo có kiến thức thần học,thông hiểu thấm nhuần đức tin, cao hơn giáo dân một cái đầu. Chẳng lẽ lại có hành xử với anh em Linh mục, Giám mục của mình thua cả giáo dân sao?; Trong khi giáo dân chỉ sống đức tin qua miệng rao giảng của các linh mục, ngôn sứ của Chúa và kinh bổn của Giáo hội dạy dỗ, như Mười Điều Răn Đức Chúa Trời, 6 Điều Răn Hội Thánh và Tám Mối Phúc Thật… Trong đó có mối phúc thật mà hai vị Giám mục L. và Linh mục N đang tranh cãi nhau hẳn đã thấm nhuần hơn ai hết? (2) Về mặt thủ tục, dường như Cha N. đã thực hiện theo đúng trình tự trước các thẩm quyến tài phán Giáo hội?- Từ giáo hội địa phương là Giáo phận Vinh, cấp sơ thẩm, đến Giáo hội Công giáo Việt Nam, cấp phúc thẩm và chung thẩm (Hội Đồng Giám Mục Việt Nam). Và dường như Cha N. cũng đã gặp đại diện thẩm quyền Tòa Thánh Vatican tại Việt Nam? Vậy chưa đủ đề kết thúc vụ việc sao, mà nay các vị lại đưa nhau ra trước công luận bôi xấu nhau, để được gì, mất gì nào? (3). Về việc thi hành phán quyêt chung thẩm của giáo quyên. Vậy thì, trước phán quyết chung thẩm của thẩm quyền tài phán Giáo hội Công giáo Việt Nam liên quan đến vụ việc, Cha N. và Đức Cha L không có sự chọn lựa nào khác: - Một là hai vị Giám mục bản quyền và Linh mục thuộc quyền, cần chấm dứt lập tức, vô điều kiện các cuộc tranh cãi đúng sai, phải trái trên cộng đồng mạng. Vì chỉ cần Chúa biết đâu là sự thật, ai là môn đệ chân chính của Ngài, thế là đủ. Vì hạnh phúc, vinh quang của các Ngài không phải tìm nơi trần thế mà ở Nước Trời mai hậu phải không ạ? - Hai là các Ngài cần tha thứ cho nhau những gì đã xúc phạm nhau trong cung cách cư xử, do vô tình hay cố ý làm mất lòng nhau. Vì là Giám mục, Linh mục của Chúa hơn ai hết, các Ngài cần thực hành giới răn quan trọng nhất mà các Ngài từng rao giảng Lời Của Chúa. Đó là Tình yêu tha nhân, bác ái, vị tha, tha thứ mọi lỗi lầm, sai phạm cho nhau, cởi trói cho nhau thay vì cột buộc. - Ba là Cha N. hãy khiêm cung chấp nhận thi hành quyết định huyền chức Linh mục chờ thời gian phục chức. Điều này cũng chỉ là thực hiện lời tuyên hứa vâng phục, của bất cứ ai khi nhận lãnh Thiên Chức Linh mục. Chính nhờ lời tuyên hứa vâng phục đã được thực hiện triệt để,dưới sự Quan Phòng của Chúa và ơn phù trợ Thánh linh, mà Giáo hội của Chúa thành lập cách nay hơn 2000 đã tồn vững, canh tân và phát triễn ngày một vững mạnh.Phải không ạ? Để kết thúc bài viết này,xin mọi người chia sẻ lời cầu xin Chúa trong kinh nguyện đầu ngày của chúng tôi cho Giáo hội và các phẩm trật Hội Thánh như sau: “ Nguyện xin Thiên Chúa Toàn Năng gìn giữ hồn xác, ban sức khỏe, bình an và ơn Thánh linh soi sáng cho Dức Thánh cha Leon 14; để lãnh đạo Giáo hội hiệu quả theo đúng Thánh Ý Chúa –Xin cho các Linh mục, Giám mục, Hồng y, các tu sĩ nam nữ thuộc mọi phẩm trật Hội Thánh được dồi dào sức khỏe, nghị lực để phục vụ Thiên Chúa, Giáo hội và Tha nhân. Trong bất cứ cảnh đời nào luôn xứng đáng là các Ngôn sứ của Chúa.Chúng con cầu xin, vì danh Đức Kito Chúa chúng con,Amen”, Phê Rô Nguyễn. Houston, ngày 28 Tháng 8 Năm 2025

Nhận định: GIẢI PHÁP NÀO ĐỂ KẾT THÚC CUỘC CHIẾN NGA XÂM LƯỢC UKRAINE? Thiện Ý.

Nhận định: GIẢI PHÁP NÀO ĐỂ KẾT THÚC CUỘC CHIẾN NGA XÂM LƯỢC UKRAINE? Thiện Ý. Tin tổng hợp giới truyền thông quốc tế cho hay,sau cuộc họp thượng đỉnh giữa TT. Hoa Kỳ Donold Trump và TT. Nga Vladimir Putin tại tiểu bang Alaska,Hoa Kỳ hôm Thứ Sáu 15-8-2025; kế đến liên tiếp trong vài ngày tiếp theo là các cuộc họp thượng đỉnh giữa TT. Hoa Kỳ Donald Trump và TT. Ukraine Volodymyr Zelensky trước, tiếp theo là với các nguyên thủ các nước hàng đầu trong Liên minh quân sự NATO như Anh, Pháp,Đức, Ý, Phần Lan…Chủ tịch EU và Tổng thư ký NATO. Sau đây là hệ quả của các cuộc họp thượng đỉnh: I/.Bầu không khí lạc quan dè dặt luc đầu về một giải pháp khả dĩ chấm dứt cuộc chiến Nga xâm lược Ukraine. Qua các cuộc họp thưởng đỉnh trên, dù chưa thấy được rõ nét một giải pháp khả thi để kết thúc cuộc chiến Nga xâm lược Ukraine khởi động hơn 3 năm trước đây (2022- 2025). Nhưng bầu không khí lạc quan dè dặt, đôi chút hoài nghi về một giải pháp khả thi có thể thành đạt trong tương lai gần để kết thúc chiến tranh, tái lập hòa bình lâu dài cho Ukraine và các quốc gia trong vùng.Sự lạc quan dè dặt đôi chút hoài nghi này cảm nghiệm được qua bầu không khí hài hòa, với những lời chúc mừng ca ngợi lẫn nhau có cánh giữa TT. Hoa Kỳ và các nguyên thủ quốc gia và người đứng đầu các tổ chức quốc tế EU và NATO. Nhất là các lời tuyên bố đầy lạc quan tin tưởng của TT Hoa Kỳ Donal Trump trong vai trò trung gian hòa giải đã đưa đến các hiện tượng thực tế sau đây.Dường như các cuộc họp thượng đỉnh này hình thức nặng tính trình diễn, về nội dung chỉ có tính thăm dò Nga Putin muốn gì, có nhượng bộ nào không về các yêu sách từng đưa ra công khai liên quan đến các điều kiện tham dự hòa đàm để thành đạt một giải pháp chấm dứt cuộc chiến tranh đẫm máu mà Nga đã phát động, tiến hành hơn 3 năm trước đây (2022-2025).Sau đây là một số dấu hiệu thấy được sau hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Nga 1.- Theo tuyên bố hậu Hội nghị thượng đỉnh của TT Hoa Kỳ Donald Trump, thì TT. Nga Vladimir Putin dường như đã đồng ý gặp thượng đỉnh với TT. Ukraine Zalensky trước với một số điều kiện tiên quyết. Sau đó có phiên họp thượng đỉnh thứ 2 có sự tham dự của TT Hoa Kỳ Trump với hy vọng có thể thành đạt giải pháp kết thúc cuộc chiến Ukraine công bằng cho cả đôi bên với điều kiện hai bên phải nhượng bô trong đó có sự trao đổi đất đai, Ukraine có thể mất một phần lãnh thộ bị Nga xâm chiếm.Thế nhưng bầu không khí lạc quan dè dặt đã chỉ kéo dài khoảng một tuần sau hội nghị thượng đỉnh, đã dẫn đến tinh trạng bi quan,thất vọng khi mới đây ngoai tưởng Nga Sergey Victorovich Lavrov đã tuyến bố với truyền thông rằng việc Nga đồng ý sẽ có cuộc họp thượng đỉnh giữa TT.Nga Putin và TT. Ukraine Zelensky chỉ là trên nguyên tắc, thức tế đến nay Nga vẫn chưa lên kế hoạch sắp xếp một nghị trình cho cuộc họp này.Đồng thời ông này còn nêu lại tư cách bất hợp pháp của TT. Ukraine Zelensky khi đã hết nhiệm kỳ từ năm 2024.Dường như ngoại trưởng Nga Lavrov muốn cho thấy là Putin không muốn nói chuyện với TT, Ukrene Zelensky mà muốn chờ một TT Ukraine khác sau một cuộc bầu cử diễn ran gay trong điều kiện chiến tranh.Điều này cho thấy phía Nga đang cố tình diên trì hội đàm để có thêm thời gian thủ lợi.Vì ai cũng biết theo Hiến pháp và luật pháp Ukraine, trom điều kiện chiến tranh và tình trạng thiết quân luật, không thể tổ chức được các cuộc bầu cử, tư cách và quyền của TT. Ukraine Zelensky vẫn hợp pháp. Đúng ra phía TT. Nga Putin cũng như ngoại trưởng Nga Lavrov là bên phát động chiến tranh xâm lược Ukraine, vi phạm luật pháp quốc tế là bên phạm pháp, thì không có quyền nói đến tư cách hợp pháp hay không hợp pháp của TT. Ukraine, là nước nạn nhân bị Nga xâm lược, Thành ra Tuyên bố này của ngoại trưởng Nga Lavrov , cùng vời sự gia tăng cường độ chiến tranh của Nga trên chiến trưởng Ukraine, cho thấy ý đồ diên trì thời gian để thũ lợi trên bàn hội nghị. Chắc chắn thủ đoạn đen tối này TT. Hoa Kỳ Donald Trump đã biết nên đã nổi giận, đưa ra lời đe dọa sẽ giáng đòn trừng phạt thuế quan và các biện pháp an ninh khác chưa từng có với Nga, nếu trong vòng 2 tuần Nga tiếp tục chơi trò câu giờ, lợi dụng thiện chí và nỗ lực của TT. Trump muốn chấm dứt cuộc chiến đẫm máu Ukraine càng sớm càng tốt. (2)- Qua các cuộc họp thưởng đỉnh nói trên, nay đã không cần một cuộc ngưng bắn vô điều kiện như TT. Trump đưa ra trước đó như tối hậu thư với Nga; chấp nhận tình trạng hai bên Nga và Ukrain “vừa đánh vừa đàm” để giải quyết xong các bất đồng khả dĩ đi đến ký kết được một hiệp ước thiết lập một nền hòa bình lâu dài, bảo đảm an ninh bền vững (song không chắc công bình) cho Ukraine.Những bất đồng xem ra cả đôi bên đã có dấu hiệu cho thấy một số yêu sách mỗi bên có thể hay không thể nhượng bộ. II/.Giải pháp nào để chấm dứt cuộc chiến Nga xâm lược Ukraine? Để thành đạt giải pháp cần căn cứ trên các yêu sách của hai bên trong cuộc chiến, để biết đâu là những yêu sách mỗi bên có thể và không có thể nhượng bộ hầu có được một giải pháp khả thi chấm dứt cuộc chiến tranh Nga xâm lược Ukraine kéo dài hơn 3 năm quá (2022-2025). Theo nhận định của chúng tôi,có hai giải pháp. Một giải pháp hợp lý, hợp tình và công bằng cho Ukraine, bên bị xâm lăng, nhưng lại khó khả thi. Một giải pháp phi lý, bất công với Ukraine có lợi cho Nga xâm lược, nhưng lại có thể xẩy ra.. Sau đây chúng tôi thử đưa ra nội dung song song hai giải pháp này liên quan đến các vấn đề sau đây: 1.Ngưng bắn tại chỗ, vô điều kiện, khởi sự hòa đàm dể đi đến một hiệp ước hòa bình,chấm dứt chiến tranh Nga-Ukraine. Thực tế TT. Hoa Kỳ Donald Trump từ lâu đã đưa ra đề nghị ngưng bắn 30 ngày để chấm dứt đổ máu vô ích cho cả đôi bên, bước vào bàn hòa đàm để mau kết thúc chiến tran.Trong khi Ukraine chấp nhận ngay, thì Nga dòi có điều kiện tiên quyết và phớt lờ, tìm kế hoãn binh,Mặc dù TT Hoa Kỳ Donald Trump đã nhắc lại nhiều lần như một tối hậu thư kèm lời đe dọa trừng phạt nặng nề.Thực tế dường như Putin đã đánh giá sai lầm thiện chí muốn chấm dứt chiến tranh nhanh chóng của TT.Trump là do động lực cá nhân muốn chấm dứt được cuộc chiến tranh càng nhanh càng tốt, để có được giải Nobel hòa bình năm nay. Từ dó Nga đã chơi trò lá mặt lá trái, cố tình kéo dài thời gian để hy vọng vì nóng lòng, TT. Trump có thể tạo áp lực tối đã để ép buộc TT. Ukraine Volodymyr Zelensky phải nhượng bô tối đa các yêu sách của Nga chăng? 2. Nga phải trả lại cho Ukraine tất cả đất đai xâm chiếm được kể từ sau khi phát động “cuộc hành quân đặc biệt” xâm lược Ukrain. Phải như thế mới là hợp lý, hợp tình và công bằng với Ukraine nước láng giềng đã bị Nga xâm lược.Nhưng Nga lại muốn giữ lại hầu hết các vùng chiếm được, khoảng 20% của Ukraine, Đây là đòi hỏi ngang ngược của Nga bao lâu nay. Tất nhiên Ukrain thì luôn cự tuyệt vì vi phạm chủ quyền và sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, vi phạm Hiến pháp và luật pháp Ukraine cũng như công pháp quốc tế .Vậy mà thực tế dưới áp lực từ nhiều phía, đã có những dấu hiệu ép buộc Ukraine có thể phải mất vĩnh viễn hay tạm thời một phần lãnh thổ cho Nga xâm lược, trong một hiệp ước hòa bình đang hình thành.Đây sẽ là sự phi lý, bất công với Ukraine. Vì rằng, hữu lý và công bằng là Nga xâm lược phải trả lại cho Ukraine bị xâm lược, tất cả đất đai xâm chiếm được kể từ sau khi phát động “cuộc hành quân đặc biệt” xâm lược Ukrain hơn 3 năm trước đây (2022-2025) và cả bán đảo Cremea Nga xâm chiếm sát nhập vào lãnh thổ Nga năm 2014 (Nếu không thì có thể tạm thời đóng băng để giải quyết sau bằng pháp lý và ngoại giao)- Tái lập nguyên trạng lãnh thổ Ukraine từ năm 1991 (hay từ trước cuộc xâm lăng năm 2022) sau khi Ukraine tách khỏi Liên Xô trở thành quốc gia độc lập có chủ quyền đã được quốc tế công nhận, bảo đảm an ninh sau khi Ukraine chấp nhận giải trừ kho vũ khí hạn nhân lúc đó của mình -Hữu lý, vì Nga đã phát động “Chiến dịch quân sự đặc biệt” mà thực chất cũng như thực tế là hành vi xâm lăng nước láng giềng Ukraine,một quốc gia độc lập. Nga đã vi phạm luật pháp quốc tế và Hiến Chương Liên Hiệp Quốc. Nay khi kết thúc cuộc chiến tranh xâm lược này, Nga phải trả lại tất cả đất đại đã chiếm được của Ukraine.Vì nếu không thì một Hiệp ước kết thúc chiến tranh sẽ như là hơp pháp hóa các vùng Nga cưỡng chiếm được của Ukraine, tạo tiền lệ nguy hiểm sau này khi các cường quốc tự cho mình có quyền dùng ưu thế quân sự xâm chiếm các nước nhỏ yếu? -Nga phải trả lại đất xâm chiếm được của Ukraine cũng là hợp tình. Vì ngay từ ngày đầu. trong bài phát biểu trực tiếp trên truyền hình sáng 24/2,/2022, TT. Nga Putin đã thông báo triển khai “chiến dịch quân sự đặc biệt” đã nhấn mạnh rằng“Moscow không có kế hoạch chiếm các vùng lãnh thổ của Ukraine và cho biết chiến dịch này được tiến hành nhằm phi quân sự hóa Ukraine…” Vậy nay, trong giải pháp chấm dứt chiến tranh, dự trù, nếu Nga có phải trả lại tất cả lãnh thổ xâm chiếm của Ukraine cũng là hợp lý, hợp tình và công bằng cho Ukraine thôi.Trừ Bán đảo Crimea tạm thời Nga có thể giữ lại để giải quyết sau thông qua thương lượng hòa bình, trên cơ sở pháp lý và ngoại giao. Giải pháp này khả thi vì mới đây trong cuộc phỏng vấn của Đài FoxNew, TT, Ukraine Zalenxky đã Tổng thống Volodymyr Zelensky thừa nhận, Ukraine không có nhiều lực lượng quân sự trong tay để giành lại bán đảo Crimea từ Nga, nhưng Kiev có thể giành lại bằng các giải pháp ngoại giao. Thế nhưng, trên thực tế, sau hơn 3 năm tiến hành chiến tranh tổng lực tàn hại về của về người cho cả đôi bên. Nay nếu một trong các yêu sách cho một giải pháp hòa bình của Nga đến nay cho phép Nga xâm lược sáp nhập vào lãnh thổ Nga một phần hay toàn thể đất đại chiếm được của Ukraine bị xâm lược, thì không chỉ là sự phi lý bất công, mà còn tạo tiền lệ nguy hiểm dẫn đường cho các nước lớn dùng sức mạnh xâm chiếm đất đai các nước nhỏ. Luật pháp quốc tế như thế chỉ còn là bánh vẽ sao?. Vậy thì, để giảm thiểu phần nào những phi lý bất công trên và để có thể thành tựu một giải pháp chấm dứt cuộc chiến Nga xâm lược Ukraine, trong Hiệp ước kết thúc chiến tranh hai bên có thê thương lượng, nhượng bộ như sau: - Về phía Nga,các vùng đất mà Nga xâm chiếm được sau hơn 3 năm xâm lược (2022-2025) chiếm khoảng 20% lãnh thổ Ukrane. Có thể sẽ được trao trả hầu hết cho Ukraine, trừ 4 tỉnh của Ukraine gồm Luhansk, Donetsk, Zaporizhia, và Kherson. Các vùng dất này, có thể tạm thời đặt dưới quyền kiểm soát của Nga, hay quản trị của Liên Hiệp Quốc hay một nhóm quốc gia, sau một thời gian nhất định. Trong tương lai sẽ giải quyết thông qua thương lượng ngoại giao.trong đó có hai nước cộng hòa tự xưng Luhansk và Donest; tương lai có thể trở thành khu tự trị chịu ảnh hưởng Moscow. Nhưng có thể các phần đất này vẫn được coi thuộc chủ quyền lãnh tổ của Ukraine cho đến khi được giải quyết trong tương lai theo pháp lý, ngoai giao song phương Nga-Ukraine hay đa phương quốc tế. - Về phía ngược lại, Ukraine bị xâm lược, có thể sẽ trao trả đât đai chiến được tại vùng Kursks của Nga và có thể phải chấp nhận từ bỏ chủ quyền vĩnh viễn bán đảo Crimea mà Nga xâm chiếm năm 2014, sau đó sát nhập vào lãnh thổ Nga. Sự mất bán đảo Crimea khả dĩ Ukraine có thê chấp nhận được,vì trong quá khứ lịch sự dưới thời Liên Bang Xô Viết, Crimea vốn thuộc lãnh thổ Nga, song dưới thời Tổng bí thư đảng CSLX Nikitta Krutchev đã cho sát nhập bàn đảo này vào Ukraine khi đó là một Xô-Viết trong Liên Bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô-Viết (gọi tắt là Liên Xô) 3.Những yêu sách của Nga liên quan đến chủ quyền đối nội của Ukraine là phải Trung lập hóa, phi phát xít hóa, phi quân sự hóa Ukraine. Yêu sách trên đã được TT. Nga Putin đưa ra như một điều kiện khác để có được giải pháp chấm dứt chiến tranh.Đây là đòi hỏi mở rộng, rõ nét hơn mục đích ban đầu khi Nga phát động“Chiến dịch quân sự đặc biệt”. Thật vậy, trong tuyến bố phát động “Chiến dịch quân sự đặc biết” trên truyền hình Moscow ngày 24-2-2022, ngoài việc nhấn mạnh đến mục đich rằng “Moscow không có kế hoạch chiếm các vùng lãnh thổ của Ukraine” mà chỉ nhằm bảo vệ người dân tại Cộng hòa nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng và Cộng hòa nhân dân Luhansk (LPR) tự xưng tại vùng Donbass, miền đông Ukraine giáp lãnh thổ Nga; nói là để bảo vệ người dân số đông gốc Nga "khỏi việc bị đối xử tồi tệ và nạn diệt chủng do chính quyền Kiev gây ra trong 8 năm qua"( Từ khi Nga cưỡng chiếm, sát nhập bán đảo Krimea vào lãnh thổ Nga năm 2014-2022). Mặc dầu yêu sách trên của Nga Putin cho đến lúc này đã là sự vi phạm trắng trợn chủ quyền đối nội của một quốc gia độc lập. Thê nhưng nếu Ukraine muốn chấm dứt chiến tranh để có hòa bình, yêu sách này có thể thương thảo được.Tỷ như Ukraine chấp nhận sửa đổi Hiến pháp theo chế độ trung lập, sửa đổi quy chế chính trị, chính sách văn hóa xã hội phù hợp với các vùng đất của Ukraine có đông người Ukraine gốc Nga; như Luhansk, Donetsk, Zaporizhia, và Kherson vùng Đông Ukraine giáp giới Nga… 3.Những yêu sách của Nga liên quan đến chủ quyền đối ngoại của Ukraine. Bao lâu nay cho đến lúc này yêu sách của Nga liên quan đến chủ quyền đối ngoại của Ukraine vẫn là: Ukraine không được gia nhập NATO, không triển khai quân đội nước ngoài trên lãnh thổ Ukraine và sự công nhận quốc tế đối với Crimea cùng bốn khu vực hiện do Nga kiểm soát tại vùng Đông Ukraine giáp giới Nga… Theo Hãng tin Reuters dẫn nguồn thạo tin cho biết, các quan chức Nga và Mỹ đã liên tục trao đổi trực tiếp và trực tuyến trong các tuần qua về các điều khoản cho một thỏa thuận hòa bình. Những yêu cầu mà Điện Kremlin đưa ra được mô tả là rộng và tương tự như các đề xuất mà Nga đã từng bày tỏ với Ukraine, Mỹ và NATO trước đây. Ngoài ra, Moscow cũng nhấn mạnh rằng các nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột - đặc biệt là việc NATO mở rộng về phía đông - phải được giải quyết. Đây là quan điểm mà Nga đã kiên trì thúc đẩy trong suốt hai thập kỷ qua, và từng xuất hiện trong nhiều cuộc đàm phán chính thức với Mỹ và châu Âu. Về yêu sách này, nếu muốn Ukraine có thể thương thảo, trong chừng mực nào đó có thể nhượng bộ, chấp nhận được phần nào, không chấp nhận phần nào. Tỷ như Ukraine có thể từ bỏ ý định tham gia liên minh quân sự Bắc đại Tây dương NATO, đi kèm với bảo đảm an ninh quốc tế cho Ukraine trong tương lai không thể bị Nga tái xâm lăng. Trên thực tế thông tin cho hay các cường quốc và Hoa kỳ đã nghĩ đến sự hình thành cơ chế bảo đảm an ninh tập thể có hiệu lực tương tự như Điều 5 trong Hiến chương NATO. Nhưng Ukraine có thể giữ lại quyền tham gia tổ chức kinh tế Liên Minh EU… 4. Vấn đề Nga xâm lược có trách nhiệm bồi thường chiến tranh cho Kraine đúng ra phải có trong Hiệp ước chấm dứt chiến tranh tái lập hòa bình cho Ukraine. Thế nhưng thực tế bao lâu nay không thấy ai dề cập đến khi bàn về một hiệp ước chấm dứt chiến tranh sớm muộn phải đạt được trong tương lai.Đây lại là một sự phí lý, bất công đối với Ukraine. Vì hành vị Nga dùng bạo lực quân sự xâm chiếm lãnh thổ, tàn phá tan hoang đất nước và sát hại hàng triệu quân dân Ukriane, một quốc gia dộc lập, là bên có lỗi. Vì đã vi phạm luật pháp quốc tế, Hiến chương LHQ.nên có trách nhiệm phải bồi thường các hậu quả tàn hại do cuộc chiến tranh Nga xâm lược gây ra. III.- Thay lời kết : Vì sao hòa đàm để đi đến giải pháp kết thúc cuộc chiến Nga xâm lược đẫm máu Ukraine vẫn chưa có được? Cái gọi là “Chiến dịch quân sự đặc biệt” của Nga phát động và tiến hành hơn 3 năm qua, thực chất cũng như thức tế đó là cuộc chiến tranh xâm lược. Cuộc chiến tàn bạo này đã lên đến dỉnh cao của sự tàn phá, chết chóc, với nhiều thành phố, cơ sở hạ tầng, kiến trúc có giá trị lịch sử, văn hóa của Ukraine bị san bằng, Số liệu không chinh thức cho biết là trong hơn 3 năm chiến tranh đã có khoảng gần 2 triệu người Ukraine và hơn 1 triệu lính Nga tử trận. Cả Nga xâm lược tương quan lực lượng gấp 10 lần Ukraine bị xâm lược đều kiệt quê về sức của,, cức người; đã đến lúc phải đươc kết thúc càng nhanh càng tốt. Đứng đầu trong nỗ lực này là TT, Hoa Kỳ Donal Trump, ngay sau khi đắc cử nhiệm kỳ 2 (2024-2028) ông đã hạ quyết tâm góp phần chủ động đưa cuộc chiến tranh khốc liệt này mau kết thúc. TT. Trump đã nỗ lực tối đa, bằng mọi phương cách nhằm đưa hai bên Nga và Ukraine đến bàn đàm phán hầu tìm ra giải pháp mau chóng kết thúc cuộc chiến tranh Nga xâm lược Ukraine. Một cuộc chiến tranh cục bộ tàn hại nhất kể từ sai Thế Chiến II (1939-1945).Bằng hành động cụ thể, tích cực, TT. Hoa Kỳ Donald Trump đã tự nguyện đóng vai trò trung gian hòa giải, đưa ra đề nghị ngưng bắn tại chỗ, vô điều kiện trong 30 ngày để Nga và Ukraine ngồi vào bàn thương lượng. đi đến một Hiệp định chấm dứt chiên tranh. Tiếc rằng đề nghị này đã chỉ được TT. Ukraine Valensky mau mắn chấp nhận. Trong khi TT. Nga Putin thì đưa ra điều kiện tiên quyết mới chấp nhận hòa đàm. Vì thế cho đến nay sau nhiều tháng TT. Hoa Kỳ Donald Trump đưa ra đề nghị và bằng hành động tích cực thực hiện vai trò trung gian hòa giải, song phía Nga vẩn tìm cách né tránh, tiếp tục đưa ra những yêu sách phi lý, bất công đối với Ukraine buộc nước này phải chấp nhận trước mới chịu hòa đàm chấm dứt chiến tranh, Bài viết này nhằm phân tich, trình bầy nhận thức cá nhân về một giải pháp chấm dứt cuộc chiến tranh thế nào là hữu lý, công bằng hay phi lý bất công đối với Ukraine, một quốc gia độc lập có chủ quyền, đã bị nước láng giếng Nga xâm lược tàn bạo, gây chết chóc, tang thương đau khổ cho nhân dân Ukraine trong hơn 3 năm qua (2022-2025). Tất cả đều xuất phát từ một tham vọng cá nhân TT, Nga Vladimir Putin và tập đoàn thống trị độc tài cùng phe cánh của ông ta ở Moscow, thủ dô Nga hậu Xô-Viết, từng là một đế quốc cộng sản đầu tiên, do Vladimir Lenin và đảng CSLX thiết lập từ năm 1917 và đã sụp đổ vào năm 1991, trả lại độc lập cho các quốc gia bị Nga sáp nhập vào Liên bang Xô Viết, trong đó có Ukraine.Nghĩa là Nga và Ukraine từng là “đồng chí anh em” một thời trong Liên bàng Xô Viết cũ, nay lại bị Nga xâm lược. Vì mặc dù Liên Xô đã sụp đổ tan tành, nhưng virus độc tài cộng sản và tham vọng đế quốc vẫn còn di căn trong não trạng của cự đảng viên CS Putin và phe cánh gốc cộng sản, có chung tham vọng thiết lập một đế quốc Nga dân chủ giả hiêu, như đế quốc Xô Viết độc tài cộng sản trước đây ./. Thiện Ý Houston, ngày 24-8-2025

Nhận định: HIỆU LỰC PHÁP LÝ VÀ THỰC THI CỦA HIỆP ƯỚC CẤM VŨ KHÍ HẠT NHÂN. Thiện Ý

Nhận định: HIỆU LỰC PHÁP LÝ VÀ THỰC THI CỦA HIỆP ƯỚC CẤM VŨ KHÍ HẠT NHÂN. Thiện Ý. Ngày 24/10/2020, quốc gia thứ 50 là, Honduras đã trở thành nước thứ 50 phê chuẩn Hiệp ước Cấm Vũ khí Hạt nhân (TPNW: =Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons))Như thế là đã hội đủ điều kiện để hiệp ước bắt đầu có hiệu lực sau đó,trong vòng 90 ngày là ngày 24-1-2021; bất chấp sự phản đối của Mỹ và nhiều cường quốc hạt nhân khác trên thế giới lúc bấy giờ. Thế ròi, sau đó Hiệp ước đã được khoảng 100 nước thông qua, nhưng cho tới nay vẫn chưa có chữ ký của các quốc gia đang sở hữu vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, trong một thông cáo, tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres nhấn mạnh: “Hiệp ước này là một bước quan trọng trên con đường tiến đến một thế giới không có vũ khí hạt nhân và cho thấy là các sáng kiến giải trừ vũ khí hạt nhân đa phương được sự ủng hộ mạnh mẽ”. Hiện giờ trên thế giới có tổng cộng 9 quốc gia đang nắm giữ vũ khí hạt nhân, trong đó Hoa Kỳ và Nga nắm giữ đến 90% các vũ khí này. Bảy nước còn lại là Trung Quốc, Pháp, Anh Quốc, Ấn Độ, Pakistan, Israel và Bắc Triều Tiên. Đa số các nước này vẫn khẳng định là kho vũ khí nguyên tử của họ chỉ nhằm mục đích răn đe và họ vẫn ủng hộ Hiệp ước cấm phổ biến hạt nhân nhằm ngăn chận việc phát tán các vũ khí hạt nhân sang những nước khác. Theo hãng tin AFP, mục đích của những nhà vận động nhằm giải trừ vũ khí hạt nhân hy vọng là hiệp ước này sẽ không chỉ mang tính biểu tượng, mà sẽ thúc đẩy những quốc gia sở hữu các vũ khí này phải thay đổi tư duy. Thế nhưng cho đến lúc này, dường như Hiệp Ước cấm vũ khí hạt nhân vẫn chỉ mang tính biểu tượng mà cũng không thúc đẩy được sự thay đổi tư duy nơi những quốc gia đang sở hữu vũ khí hạt nhân.Bởi vì thực tế Hiệp định này vẫn mang tính pháp lý, chỉ ràng buộc các quốc gia lớn nhỏ chiếm đa số không có vũ khí hạt nhân.Còn thiểu số các quốc gia đang có vũ khí hạt nhân thì vẫn không từ bỏ mà muốn duy trì vĩnh viễn quyền được thủ đắc vũ khí hạt nhân độc quyền,vẫn với tư duy muốn giữ ưu thế trong quan hệ quốc tế với ngụy biện bằng “khẳng định là kho vũ khí hạt nhân của họ chỉ nhằm mục đích răn đe và họ vẫn ủng hộ Hiệp ước cấm phổ biến hạt nhân nhằm ngăn chận việc phát tán các vũ khí hạt nhân sang những nước khác.” Thực tế cho thấy, Hiệp ước cấm vũ khí hạt nhân đã đưa đến sự phi lý, bất công, là chỉ đòi buộc các quốc gia chưa có vũ khí hạt nhân phải thi hành.Trong khi các nước có vũ khí hạt nhân thì tự cho mình có quyền bảo lưu hạt nhân; lại có quyền giám sát và chế tài quốc gia nào chưa có vũ khí hạt nhân, chỉ cần phát hiện có dấu hiệu điều chế , tang trữ chất uranium với nghi ngờ có ý định chế tạo bom hạt nhân. Mặc dù các nước này cũng khẳng định mục đích của họ là phục vụ cho các lợi ích hòa bình; giống như mục đích tiếp tục tàng trữ bom hạt nhân của các nước đã có vũ khí hạt nhân.Đồng tời lại vượt thẩm quyền, khi tự giành cho mình quyền có biện pháp trừng phạt, triệt hạ bất cứ nước nào mà họ nghi có dầu hiệu tích lũy làm giầu chất uranium để chế bom hạt nhân.Nói là để tránh hậu hoạn có thể xẩy tra trong tương lai khi nước này hay nước kia có vũ khí hạt nhân. Điển hình mới nhất là hành động Israel,vào ngày 13-6-2025 vừa qua đã bất ngờ mở cuộc tấn công quân sự tàn khốc vào Iran, nhắm vào các mục tiêu cho rằng nước này sắp hoàn tành võ khí hạt nhân. Sau đó được sự tiếp tay của cường quốc hạt nhân số 1 là Hoa Kỳ tiến hành trừng phạt Iran trong 12 ngày đêm. Iran đánh trả quyết liệt gây nhiều tàn hại về của về người cho ca đôi bên. Cuộc chiến mới kết thúc sau khi Hoa Kỳ trực tiếp ném loại bom có sức công phá sâu trong lòng đất. Sau đó chính TT Hoa Kỳ Donal Trump đã đơn phương tuyên bố là sau cuộc ném bom đã tiêu diệt hoàn toàn cơ sở hạt nhân của Iran và cho hay là Israel và Iran sẽ ngừng chiến vào ngày thứ 12 của cuộc chiến. Thực tế đúng như vậy, ngày 24-6-2025, Isrel và Iran đã đạt được dình chiến với sự chết chóc tan hoang của cả hai nước.Trước hậu quả thực tế này, nhiều câu hỏi được đặt ra là: -Giả như nếu các nước đang có chương trình làm giầu chất uranium như Iran, dủ lượng chế bom hạt nhân, rồi họ cũng nói như các nước đang có vũ khí hạt nhân “khẳng định là kho vũ khí hạt nhân của họ chỉ nhằm mục đích răn đe và họ vẫn ủng hộ Hiệp ước cấm phổ biến hạt nhân nhằm ngăn chận việc phát tán các vũ khí hạt nhân sang những nước khác.” -Vậy thì việc các nước đang có vũ khí hạt nhân (như Israel và Hoa Kỳ) lợi dụng ưu thế quân sự, dùng biện pháp tấn công quân sự nhằm triệt hạ trước các nước (như Iran) đang có ý định chế tạo bom hạt nhân, gây hậu quả nghiêm trọng, tàn khốc, nhãn tiền… có là hành động hợp pháp, hợp tình, công bằng không? Câu trả lời đó là hành động bất hợp pháp, xâm phạm thẩm quyền chế tài vốn của Liên Hiệp Quốc, vướt quá mức độ biện pháp chế tài thường là những biện pháp cấm vận gia tăng mức độ…Ngay cả khi một nước vi phạm trắng trợn như Bắc Triều Tiên, sau khi các biện pháp cấm vận gia tăng mức độ không hiệu quả, Bắc Triều tiên vẫn ngang nhiên thử nghiệm thành công vũ khí hạt nhân, không nước nào kể cả Hoa Kỳ dám đơn phương trừng phạt mạnh bạo như vừa trừng phạt Iran. Vì Bắc Triều tiên nay đã trở thành một nước có vũ khí hạt nhân được chính TT Hoa Kỳ Donal Trump thừa nhận.Bắc Triều tiên củng lại tuyên bố mục đích y như các nước đã có vũ khí hạt nhân là để tự vệ, răn đe, không bị bắt nạt… Phải chăng, vì Bắc Triều Tiên nay đã có vũ khí hạn nhân nên TT Donald Trump không giám trừng phạt như Iran? Đây chính là diển hình cho sự phi lý bất công khi vận dụng Hiệp ước cấm vũ khí hạt nhân TPNW vào thực tiễn. Mặt khác, nếu so sánh hậu quả tàn khốc do biện pháp quân sự mạnh bạo của Irael và Hoa Kỳ vừa thực hiện với Iran; với hậu quả tàn khốc có thể xẩy ra trong tương lai khi Iran có vũ khí hạt nhân,là hậu quả không chắc xẩy ra. Vì ai cũng thấy bom hạt nhân mà các nươc hiện có đều mang tính răn đe lẫn nhau để tránh phải sử dụng vũ khí hủy diệt hạt nhân.Chính tính răn đe này đã tránh được nhiều cuộc chiến tranh cục bộ. Điển hình, là Nga chắc chắn sẽ không giám phát động chiến tranh xâm lược Ukrain năm 2022, nếu nước này không bị tước hết vũ khí hạt nhận bằng một Hiệp ước năm 1991(dù có bảo đảm quốc tế) khi Ukrain độc lập tách khỏi Liên bang Nga. Vậy có thể tạm kết luận rằng, Hiệp ước cấm vũ khí hạt nhân chỉ có giá trị pháp lý tương đối. Trên thực tế đã tạo ưu thế tuyệt đối cho các nước đã có vủ khí hạt nhân hành xử bất công, phi lý trong mối bang giao quốc tế song phương cũng như đa phương.Chính sự phi lý, bất công này mà các nước khi có điều kiện thường tìm cách vươn lên bước vào hàng nghũ các nước có vũ khí hạt nhân và tìm cách che đậy ý đồ bằng khẳng định như các nước đã, đang có vũ khí hạt nhân: “khẳng định là kho vũ khí hạt nhân của họ chỉ nhằm mục đích răn đe và họ vẫn ủng hộ Hiệp ước cấm phổ biến hạt nhân nhằm ngăn chận việc phát tán các vũ khí hạt nhân sang những nước khác.” Vậy thì Hiệp ước cấm vũ khí hạt nhân muốn có giá trị cả trên bình diện pháp lý lẫn thực tiễn, thì cần sửa đổi sao cho ngăn cấm được tất cả các nước toàn cầu, đều không có vũ khí hạt nhân. Trong đó có những Điều buộc các nước đang có vũ khí hạt nhân, tất cả phải giải trừ, các nước chưa có vũ khí hạt nhân cấm sản xuất. Đó mới là một Hiệp ướ quốc tế hợp lý, hợp tình, khả thi và có hiệu quả thực tế.Tất cả các nước đều vận dụng hạt nhân vào mục tiêu lợi ích hòa bình. Thiện Ý Florida, 29-6-2025

Nhận định: THỰC CHẤT HIỆP ƯỚC CẤM VŨ KHI HẠT NHÂN . Thiện Ý

Nhận định: THỰC CHẤT HIỆP ƯỚC CẤM VŨ KHI HẠT NHÂN . Thiện Ý Ngày 13-6-2025 Israel bất ngờ mở cuộc tấn công vũ bão bằng hỏa tiễn và hàng chục máy bay tối tân nhắm vào các cơ sở hạt nhân của Iran, nói là để ngăn chặn Iran làm giầu chất uranium chế bom hạt nhân, đe dọa sống còn của Israel, an ninh khu vực và hòa bình thế giới. Lập tức Iran đã nhanh chóng đáp trả bằng các trận mưa mưa bom bão đạn với cường độ tương xứng, gây thiệt hại không nhỏ cho Israel. Trong gần hai tuần qua đôi bên đã tấn công qua lại bằng những khí tài quân sự tối tân với sức tàn phá khủng khiếp gây thiệt hạn nặng nề về của về người cho cả đôi bên. Cuộc chiến đang ở thế giằng co thì Hoa Kỳ đã nhẩy vào tiếp sức với Israe tiêu diệt cơ sở hạt nhân nằm sâu trong lòng đất của Iran, sau quyết định bất ngờ táo bạo của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cho máy bay hạng nặng B.2 cùng lúc với tên lửa đạn đạo ném bom và bắn phá các cơ sở hạt nhân của Iran vốn nằm sâu trong lòng đất.Lý do Tổng thống Trump đưa ra cũng là để triệt phá các lò nguyên tử của Iran đã âm thầm tích lũy chất uranium đến mức có thể chế tạo được bom hạt nhân. Mặc dù cho đến lúc này Iran vẫn lập lờ nói là nỗ lực nguyên tử năng của họ chỉ với mục đích hòa bình. Sau hành động can thiệp quân sự này chuộc chiến giửa Israel và Iran đã bước vào một tầng cao mới với nhiều bất trắc khó lường có thể dẫn đến một cuộc chiến tranh lan rộng trong vùng Trung Đông. Thậm chí nếu dôi bên không kiềm chế biết dừng lại đúng lúc, nguy cơ Thế chiên III là điều đang là mối lo của nhiều người. Trước thực tế này, chúng tôi muốn đưa ra một vài nhận định về thực chất của Hiệp ước cấm chế tạo, tàng trữ và sử dụng vũ khí hạt nhân do Liên Hiệp Quốc bảo trợ và đã được nhiều nước hội viên Liên Hiệp Quốc tham gia ký kết ngày 7 Tháng 7 Năm 2017.Trừ các nước đã có vũ khí hạt nhân như Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Cộng, Ấn độ…không ký. Những nhận định này để trả lời cho băn khoăn thắc mắc cá nhân, có lẽ cũng của nhiều ngưới; rằng vì sao Iran đang bị Israel và Hoa Kỳ cùng có hành động quân sự khốc liệt để ngăn chặn, khi nghi ngờ Iran đang có ý đồ làm giầu chất Uranium để chế tạo bom hạt nhân; chứ không phải để phục vụ hòa bình như từng công bố? Trong khi Hoa Kỳ đang là cường quốc nguyên tử, Isrel bị nghi ngờ với ngầm trợ giúp cua Hoa Kỳ cũng đã sở hữu võ khí nguyên tử. Cả Hoa Kỳ và Isrel đều không ký vào Hiệp Ước cấm vũ khí nguyên tử, thì lấy quyền gì để ngăn cản Iran? I/- Vài điều căn bản của Hiệp ước về Cấm vũ khí hạt nhân được thông qua ngày 07.07.2017 Ngày 07 tháng 07 năm 2017 Hội nghị Liên hợp quốc đàm phán một văn kiện ràng buộc pháp lý về cấm vũ khí hạt nhân đã thông qua dự thảo Hiệp ước về Cấm vũ khí hạt nhân. 122 quốc gia đồng ý (trong đó có Việt Nam), 01 quốc gia phản đối (Hà Lan) và 01 quốc gia bỏ phiếu trắng (Singapore). Các quốc gia không tham gia bỏ phiếu gồm: các nước có vũ khí hạt nhân (Trung Quốc, Pháp, Mỹ, Anh, Nga, Ấn Độ, Pakistan). Israel bị nghi ngờ sở hữu vũ khí hạt nhân cũng không tham gia bỏ phiếu. Hầu hết tất cả các nước ở châu Âu (trừ Ireland, Cyrus, Áo, Vatican, Liechtenstein, Malta, Moldova, Thuỵ Điển, Thuỵ Sĩ). Trong ASEAN, ngoại trừ Singapore bỏ phiếu trắng, 09 nước còn lại bỏ phiếu thuận. Hiệp ước bao gồm các điều khoản chính như sau. Điều 1 yêu cầu tất cả các quốc gia thành viên “không bao giờ trong bất kỳ hoàn cảnh nào” phát triển, thử nghiệm, sản xuất, chế tạo, mua, sở hữu, tàng trừ, chuyển giao, nhận chuyển giao, nhận kiểm soát, sử dụng, đe doạ sử dụng vũ khí hạt nhân và các thiết bị nổ hạt nhân khác. Điều 1 cũng cấm việc hỗ trợ, khuyến khích hay dụ dỗ tham gia, tìm kiếm hay nhận hỗ trợ để tham gia vào các hoạt động bị cấm, cũng như cấm việc cho phép đặt, lắp đặt hay triển khai vũ khí hạt nhân hay các thiết bị nổ hạt nhân khác trên lãnh thổ hay bất kỳ đâu thuộc thẩm quyền hay sự kiểm soát của quốc gia thành viên. Tuy nhiên Điều 1 không cấm việc quá cảnh vũ khí hạt nhân. Điều 2 quy định mỗi quốc gia phải đệ trình một tuyên bố cho Tổng thư ký Liên hợp quốc, trong đó nêu rõ liệu quốc gia đó có đã từng sở hữu, kiểm soát vũ khí hạt nhân hay đã huỷ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân của mình hay không, liệu quốc gia đó có hiện đang sở hữu hay kiểm soát vũ khí hạt nhân, và liệu quốc gia đó có cho phép quốc gia khác triển khai hay kiểm soát vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ của mình hay không. Điều 3 của Hiệp ước về “Hướng đến loại bỏ hoàn toàn vũ khí hạt nhân” đặt ra các nghĩa vụ cụ thể cho các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân. Điều này yêu cầu các quốc gia đang sở hữu hay kiểm soát vũ khí hạt nhân phải ngay lập tức đặt các vũ khí này khỏi trạng thái hoạt động, phá huỷ càng sớm càng tốt. Các quốc gia, mà sau ngày 07 tháng 07 năm 2017đã sở hữu hay kiểm soát vũ khí hạt nhân và đã loại bỏ chương trì vũ khí hạt nhân của mình, bao gồm việc loại bỏ hay chuyển đổi không thể đảo ngược tất cả các cơ sở liên quan đến vũ khí hạt nhân trước ngày có hiệu lực của Hiệp ước ngày, sẽ hợp tác với tổ chức quốc tế có thẩm quyền được thành lập theo khoản 6 của Điều này để xác nhận việc loại bỏ trên. Tất cả các quốc gia trên phải ký kết thoả thuận bảo đảm với Cơ quan Năng lương Nguyên tử Quốc tế (IAEA) để có sự bảo đảm đầy đủ rằng các nguyên liệu hạt nhân không được sử dụng cho mục đích phi hoà bình và không có nguyên liệu hạt nhân không được khai báo ở quốc gia đó. Đối với những quốc gia cho phép quốc gia khác triển khai hay kiểm soát vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ của mình phải bảo đảm việc tháo dỡ nhanh chóng các vũ khí này. Điều 4 nêu trên không chỉ áp đặt nghĩa vụ liên quan đến các quốc gia đang có vũ khí hạt nhân mà cả các quốc gia đã từng có loại vũ khí này hay đã từng có chương trình phát triển vũ khí hạt nhân. Các quốc gia này có thể đã từ bỏ hay đã có tuyên bố từ bỏ vũ khí hạt nhân và các chương trình vũ khí hạt nhân của mình trong quá khứ nhưng Hiệp ước vẫn mong muốn có sự bảo đảm xác thực về sự từ bỏ này bởi đây là những nước đã từng năm giữ hay có khả năng nắm giữ công nghệ liên quan đến vũ khí hạt nhân. Điều 14 Hiệp ước quy định Hiệp ước này cần phải được phê chuẩn, chấp nhận hay chấp thuận Điều 15: và sẽ có hiệu lực sau 90 ngày kể từ ngày mà văn bản phê chuẩn thứ 50 được nộp lưu chiểu. Điều 16:Hiệp ước cũng cấm hoàn toàn bảo lưu Điều đặc biệt là Hiệp ước cho phép các quốc gia thành viên rút khỏi Hiệp ước . Điều 17: Quy định “mỗi quốc gia thành viên, thực hiện chủ quyền quốc gia của mình, có quyền rút khỏi Hiệp ước này nếu quốc gia này nhận thấy các sự kiện đặc biệt liên quan đến nội dung của Hiệp ước đã làm tổn hại đến lợi ích tối cao của nước mình.” Như vậy Hiệp ước công nhận các quốc gia có quyền rút khỏi Hiệp ước theo chủ quyền quốc gia của mình. Tuy nhiên việc rút khỏi này phải thoả mãn ít nhất hai điều kiện: • Có sự kiện đặc biệt liên quan đến nội dung của Hiệp ước (extraordinary events related to the subject matter of the Treaty), và • Các sự kiện đó làm tổn hại đến lợi ích tối cao của mình (jeopardized the supreme interests of its country). Việc rút khỏi chỉ có hiệu lực sau 12 tháng. Một điểm đặc biệt nữa là Điều 17(3) quy định “nếu khi hết hạn 12 tháng, quốc gia xin rút khỏi là một bên trong xung đột vũ trang, quốc gia này sẽ tiếp tục chịu ràng buộc bởi các nghĩa vụ của Hiệp ước này và bất kỳ nghị định thư bổ xung nào cho đến khi nước này không còn là một bên trong xung đột vũ trang.” Quy định này có thể nhằm ngăn chặn trường hợp một quốc gia thành viên đang có xung đột vũ trang rút khỏi Hiệp ước để có thể sử dụng, đe doạ sử hay hay cho phép triển khai vũ khí hạt nhân nhằm chống lại bên còn lại trong xung đột vũ trang. “Xung đột vũ trang” được sử dụng mà không có giới hạn cụ thể là xung đột vũ trang quốc tế (giữa các quốc gia) hay xung đột vũ trang phi-quốc tế (nội chiến).(Tham khảo bài viết của Trần H.D. Minh) II/-Thực Chất của Hiệp ước về Cấm vũ khí hạt nhân được thông qua ngày 07.07.2017. Qua các điều căn bản trên, so với vận dụng vào thực tế, chúng tôi cho rằng: 1.Thực chất Hiệp ước về cấm vũ khí hơn nhân chỉ thể hiện ước muốn chung của đa số các nước lớn nhỏ chưa có vũ khí hạt nhân, muốn cả thế giới hoàn toàn không co vũ khí hạn. Nhưng chỉ là ước muốn không thành. Vì thực tế các nước đang có vũ khí hạt nhận vẫn bảo lưu nên không ký vào hiệp ước nên không phải từ bỏ. 2.- Từ thực chất trên, thực tế Hiệp ước chỉ là sơi giây pháp lý trói buộc các nước không có vũ khí hạt nhân không được quyền chế tạo, tàng trữ vũ khí hạt nhận, để cho các nước có vũ khí hạt nhân độc quyền thực hiện chính sách ngoại giao “bắt nạt”, luôn chiếm ưu thế trong quan hệ song phương cũng như đa phương với các nước không có vũ khí hạt nhân. 3.- Thực chất cũng như thực tế trên cũng là thực chất và thực tế chung của sự hình thành cac tổ chức quốc tế (Liên Hiệp Quốc, Tòa án quốc tế…) và luật pháp quốc tế (Các diều ước, hiệp ước, các định chế quốc tế …). Thực chất và thực tế chung đó là sự bất bình đằng, bất công, phi lý thể hiện trong hoạt động tổ chức và quan hệ bang giao quốc tế giữa các nước có ưu thế và yếu thế. Tỷ như giưa các cường quốc giầu mạnh, có vũ khí hạt nhân luôn có ưu thế trên các nước nhỏ nghèo yếu. Phải chăng vì thế quốc gia Bắc Hàn dù nghèo lạc hậu đã bất chấp luật pháp quốc tế cấm vũ khí hạt nhân, cố gắng chế tạo cho kỳ được vũ khí hạt nhân, bất kể biện pháp chế tài cấm vận của LHQ. Thực tế,phải chăng nhờ đó Kim Youn Un cùa Bắc Triêu Tiên đã được TT Hoa Kỳ Donald Trump cường quốc nguyên tử số một nể vì, vuốt ve… và đối sử khác hơn đối với Iran chưa có vũ khí hạt nhân?. Kết luận ngắn gọn: Thực chất cũng như thực tế các định chế quốc tế, công pháp quốc tế có tính ràng buộc chấp hành, bị chế tài khi vi phạm chỉ áp dụng cho đa số các nước nhỏ yếu trên hành tinh này. Còn đối với thiểu số các nước giầu mạnh về quân sự, kinh tế lại sẵn có vũ khí hạt nhân trong tay thì…tôn trọng hay vi phạm các định ước quốc tế hay luật pháp quốc tế là quyền của họ.Nghĩa là thiểu số các cường quốc chiếm ưu thế có quyền hành động theo châm ngôn của các cá nhân độc tài, rằng “Ta là luật, luật là ta” (Moi, C’est la loi – Loi, C’est moi”). Thiện Ý. Florida, 23-6-2025

NHẬN ĐỊNH: NẾU KHÔN NGOAN NHƯ TT. HOA KỲ DONAID TRUMP, TỔNG THỐNG NGA PUTIN ĐÃ KẾT THÚC CUỘC CHIẾN XÂM LƯỢC UKRAINE RẤT SỚM. Thiện Ý

NHẬN ĐỊNH: NẾU KHÔN NGOAN NHƯ TT. HOA KỲ DONAID TRUMP, TỔNG THỐNG NGA PUTIN ĐÃ KẾT THÚC CUỘC CHIẾN XÂM LƯỢC UKRAINE RẤT SỚM. Thiện Ý Tin truyền thông dồn dâp cho hay cuộc chiến 12 ngày (từ 13 đến 14-6-2025) giữa Israel và Cộng hòa Hồi giáo Iran kết thúc, theo đề nghị ngưng chiến của TT. Hoa Kỳ Donald Trump. Sự kiện này làm chúng tôi liên tưởng và so sánh với cuộc chiến tranh Nga xâm lược Ukraine khởi động kéo dài đến nay đã trên 3 năm vẫn chưa kết thúc (2022-2025). So sáng để thấy sự giống và khác nhau giữa hai cuộc chiến về tính chất, mức độ, cường độ chiến tranh và cách kết thúc đã đưa đến hệ quả khác nhau thế nào. Tất cả nhằm chứng minh cho tiêu đề bài viết này là: Nếu khôn ngoan như TT. Hoa Kỳ Donald Trump, TT. Nga Vladimir Putin đã có thể kết thúc cuộc chiến xâm lược Ukrain rất sớm, rút chân ra khỏi cuộc chiến sa lầy một cách danh dự. Nhờ đó tiết kiệm được nhiều tài nguyên và xương máu cho cả hai bên tham chiến. I/-Trước hết là thử so sánh giữa hai cuộc chiến Nga-Ukraine và Israel – Iran. 1. Về tính chất cả hai cuộc chiến đều khởi động mang tính xâm lược, vi phạm luật pháp quốc tế và Hiến Chương Liên Hiệp Quốc. (1)- Vì Cuộc chiến Ukraine do Nga phát động ngày 22-4-2022 khi đơn phương tấn công, xâm chiếm lãnh thổ Ukraine, một quốc gia láng giềng độc lập có chủ quyền. Với lý do không chính đáng là buộc chính quyền Ukraine phải thực hiện chính sách đối nội đối ngoại theo áp đặt của mình.(Sát nhập một số vùng của Ukraine thân Nga vào lãnh thổ của mình, phải theo chế độ trung lập, không được gia nhập NATO…) (2)-Trong khi cuộc chiến do Israel phát động ngày 13-6-2025 khi bất ngờ đơn phương tấn công quân sự tàn khốc vào lãnh thổ nước Iran, cũng là một nước độc lập có chủ quyền. Với lý do là đòi buộc nước này không được chế tạo, tang trữ vũ khí hạt nhân. Mặc dầu Iran luôn khẳng định chương trình làm giầu chất Uranim chỉ với mục đích ứng dụng hòa bình và luôn có sự giáp sát của cơ quan Nguyên tử năng quốc tế IAEA ( International Atomic Energy Agency) trực thuộc Liên Hiệp Quốc. Nếu có sự vi phạm Hiệp Ước quốc tế về vũ khí nguyên tử của Iran thì các biện pháp chế tài không thuộc thẩm quyển của Israel hay bất cứ đơn phương của quốc gia nào khác. 2.Về mức độ, cường độ, không gian và thời gian của hai cuôc chiến có khác. (1)- Cuộc chiến Nga và Ukraine ở mức độ lan rộng trên phạm vi cả nước Ukraine, với sự tham chiến của một cuộc chiến tranh tổng lực (hải lục, không quân tham chiến) với mọi khi tài quân sự tối tân nhất được cả hai bên sử dụng.Cả hai bên đều sủ dụng các khí tài quân sự của chính mình, với sự vượt trội gấp 10 sức mạnh của Nga.Cả hai bên đều có hổ trợ bên ngoài về phương tiện vũ khí, tài chính nhiều ít,. Riêng Nga có cả quân đội nước đệ tam tham chiến (Quân đội Triều tiên chiến đầu bên quân Nga…) Thời gian và hậu quả:Cuộc chiến Nga – Ukraine kéo dài thời gian đã trên 3 năm vẫn chưa chấm dứt. Với hậu quả tàn khốc là: nhiều thành phố với các công trình kiến trúc có gia trị văn hóa, lịch sử và thời đại, các cơ sở kinh tế, hạ tầng… bị phá hủy tan hoang bởi bom đạn, khí tài hiện đại . Nhất là đã sát hại hàng triệu sinh linh, quân cũng như người dân của cả hai bên Nga và Ukraine….. (2)-Cuộc chiến Israel và Iran có khác với cuộc chiến Nga và Ukraine là giới hạn vê không gian và mức đô. - Khởi chiến Israel chỉ bất ngờ ném bom và bắn tên lửa tối tân,ở mức độ tàn khốc, nhằm vào các mục tiêu là các cơ sớ nguyên tử năng, các nhà khoa học và các nơi cư ngụ của các chỉ huy chính trị quân sự hàng đầu nằm ở thủ đô Tehran và vùng phụ cận. - Iran đã nhanh chóng đáp lại bằng các trận mưa bom, hỏa tiễn và các khí tài quân sự tối tân không thua kém đối phương của mình. - Tiếp đến là các cuộc bắn phá lẫn nhau ở mức độ cường độ ngày một gia tăng. Cả hai bên tận dụng mọi khí tài quân sự, máy bay ném bom, tên lửa tối tân nhất của mình để tàn phá các mục tiêu quân sự, chính trị đầu não tập trung ở thủ đô và các thành phố quan trong của đôi bên. Cuộc chiến giằng co khốc liệt giữa đôi bên đến cả tuần vẫn không phân thắng bại. Vì mục tiêu bên khởi chiến là Israel vẫn chưa đạt được là phá hủy được hoàn toàn cơ sở làm giàu chất Uranium của Iran mà Israel nghi ngờ sắp đủ lượng chế tạo bom hạt nhân đe dọa đến an ninh sống còn của mình.Israel đã cầu cứu Hoa Kỳ trợ giúp vì cho rằng chỉ có Hoa Kỳ mới có khí tài quân sự tối tân có khả năng hủy diệt cơ sở nguyên tử năng nằm sâu trong lòng đất của Iran. Đáp lại yêu cầu của Israel, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, ban đầu với những dè dặt cần thiết, đã mạnh mẽ lên tiếng yêu cầu Iran chấm dứt chiến tranh bằng sự đầu hàng vô điều kiện để đôi bên giải quyết vấn đề hạt nhân bắng thương lượng hòa bính.Đáp lại, Iran cho rằng Israel là kẻ khai chiến thì phải ngưng tấn công trước để chấm dứt chiến tranh.Vì thế Iran tiếp tục đáp trả bằng các cuộc tấn công Israel ở mức đô tương đượng hay cao hơn, bằng các khí tài quân sự tối tân nhất gây bất ngờ cho Israel, Hoa kỳ và thế giới.Vì bao lâu nay nhiều đánh giá tương quan lực lượng về vũ khí tối tân của Israel là vượt trội có khả năng áp đảo được Iran. Tương tự như sự đánh giá sai lầm của TT. Nga Putin về thực lực của Ukraine, khi phát động cuộc chiến xâm lăng Ukraine Tháng 4 năm 2022.Vì đánh giá sai lầm nên tưởng rằng với sức mạnh Nga 10, Ukraine 1 Putin có thể nhanh chóng trong một vài tuần lễ có thể buộcTT.Ukraine Volodymyr Oleksandrovych đầu hàng. Hệ quả là Nga đã sa lầy trong cuộc chiến hơn 3 năm qua, với tổn thất nhân lực,tài lực và nhiều mặt được đánh giá là nặng nề, chưa thể tính được cụ thể bằng con số. II/- Nếu TT Nga Vladimir Putin khôn ngoan như TT. Hoa Kỳ Donald Trump thì sao? Phải chăng có thể vì thực tế cuộc chiến Nga – Ukraine, rút kinh nghiệm từ cung cách lãnh đạo sai lầm của TT Nga Putin,mà TT. Hoa Kỳ Donald Trump, trước sự cầu cứu của Israel,lúc đầu đã dè dặt, cẩn trọng hơn. Thực tế, bằng sự tính toán mưu lược, với cá tính táo bạo, quyết đoán, TT Trump sau khi đưa ra những lời đe dọa có cánh, rằng nêu không chiu đầu hàng ngưng chiến vô điều kiện, Iran sẽ nhận hậu quả trừng phát rất nặng nề, sinh mạng Giáo chủ tối cao Ali Khamenei bị đe dọa. Sau đó, TT. Trump đột nhiên gia hạn: nếu trong hai tuần nữa, Iran không chịu đầu hàng vô điều kiện để ngồi vào bàn đàm phán về một giải pháp ngoại giao hòa bình, thì Iran sẽ nhận sự trừng phạt nặng nề chưa từng thấy.Thế nhưng, chưa đầy 2 ngày sau, Thứ Bẩy ngay21-6 -2025, bất ngờ, TT. Donald Trump đã ra lệnh cho 3 máy bay tối tân nhất B.2 ném những trái bom có sức công phá mạnh sâu nhất, cùng với một số máy bay tối tân khác cùng lúc tấn công vào các cơ sở hạt nhân nằm sau trong lòng đất của Iran.Ngay sau đó, Iran tỏ ra phẫn nợ, không nao núng, tuyên bố mạnh mẽ sẽ đáp trả tương xứng bằng các cuộc tấn công vào các căn cứ quân sự của Mỹ trong vùng Trung Đông.Chưa đầy một ngáy sau,, Irang đã bắn 6 Tên lữa tầm trung vào một căn cứ lớn nhất của Mỹ tại Quatar và một tên lử đạn đạo vào một căn cứ khác cửa Mỹ ở Iraq. Đồng thời tiếp tục tăng cường trả đũa các cuộc tấn công của Israel bằng các loại vũ khí tối tân nhất của mình.Mặc dầu từ đầu cuộc chiến cho đến lúc này, Iran vẫn chiến đấu một mình và phản ứng của các cường quốc đồng minh Nga, Tầu có mạnh miệng lên tiếng phản đối mạnh mẽ hành động ném bóm của Mỹ, song vẫn mang tính chiếu lệ. Biến cố này đã làm chấn động nước Mỹ, thế giới kinh hoàng với mối lo sợ hậu quả khó lường.Chiến tranh sẽ lan rộng trong vùng Trung Đông; thậm chí có thể dẫn đến cuộc Thế Chiến III, nếu các bên không tự chế, ngưng cuộc chiến đúng lúc. Thế nhưng tất cả những lo lắng trên đã được giải tỏa rât nhanh. Vì lạ lùng thay, sau đòn trả đủa của Iran một ngày,TT. Hoa Kỳ Donald Trump đã ôn tồn lên tiếng cảm ơn Iran vì đã thông báo trước việc phóng tên lửa trả đũa, nên hầu hết các tên lửa của Iran đã bị đánh chặn và đã không có lính Mỹ nào tử vong. Sau đó TT Trump. Đồng thời, TT Donald Trump đã thông báo chắc nịch là hai bên Israel và Iran sẽ thực hiện ngưng bắn vào ngày thứ 12 của cuộc chiến. Chính xác là ngày 24-6-2025.Với lý do là mục tiêu phát động cuộc chiến của Israel được Hoa Kỳ yểm trợ đã đạt được. Mục đích đó là đã phá hủy được hoàn toàn các cơ sở tinh luyên nguyên tử năng của Iran.Sự thật thế nào không quan trọng. Thực tế quan trọng là đã tháo được ngòi nổ của một cuộc chiến có thể lan rộng thành hiểm họa toàn cầu. Tất cả đã diễn ra như một kịch bản. Trên thực tế ai là tác giả kịch bản, đạo diễn không cần biết, quan trọng là người thực hiện kịch bản này chính là TT Hoa Kỳ Donal Trump đã tránh được một thảm họa khu vực hay toàn cầu Nếu khôn ngoan như TT. Hoa Kỳ Donald Trump, TT. Nga Putin đã có thể kết thúc cuộc chiến xâm lược Ukraine rất sớm. Nhờ đó tiết kiệm được nhiều tài nguyên và xương máu cho cả hai bên tham chiến.Cá nhân TT Nga Vladimir Putin đã rút chân ra khỏi cuộc chiến một cách danh dự. Tương tự như cuộc xâm lặng Việt Nam của Trung Quốc vào Tháng 1 năm 1978 chiếm đóng và tàn phá các tỉnh biên giới phía Bắc Việt Nam một tháng, rồi tự rút quân về, sau khi đã đạt cái gọi là để “Dậy cho Việt Nam một bài học”. Chỉ khác TT Nga Putin là Đặng Tiểu Bình lúc đó, không có tham vọng chiếm đoạt lãnh thổ của nước láng giềng Ukraine, cũng từng là đồng chí anh em trong Liên Bang Xô Viết cũ. Thiện Ý Florida, ngày 24- 6-2025. với sự tham chiến của một cuộc chiến tranh tổng lực (hải lục, không quân tham chiến) với mọi khi tài quân sự tối tân nhất được cả hai bên sử dụng.Cả hai bên đều được tài trợ phương tiện vũ khí, tài chính của các nước ngoài vả cả quân đội nước đệ tam tham chiến (Quân đội Triều tiên chiến đầu bên quân Nga…) Thời gian và hậu quả:Cuộc chiến Nga – Ukraine kéo dài thời gian đã trên 3 năm vẫn chưa chấm dứt. Với hậu quả tàn khốc là: nhiều thành phố với các công trình kiến trúc có gia trị văn hóa, trị lịch sử và thời đại, các cơ sở kinh tế, hạ tầng… bị phá hủy tan hoang bởi bom đạn, khí tài hiện đại . Nhất là đã sát hại hàng triệu sinh linh, quân cũng như người dân của cả hai bên Nga và Ukraine….. Thiện Ý Florida, 24-6-2025

NHẬN ĐỊNH: NẾU KHÔN NGOAN NHƯ TT. HOA KỲ DONAID TRUMP, TỔNG THỐNG NGA PUTIN ĐÃ KẾT THÚC CUỘC CHIẾN XÂM LƯỢC UKRAINE RẤT SỚM. Thiện Ý

NHẬN ĐỊNH: NẾU KHÔN NGOAN NHƯ TT. HOA KỲ DONAID TRUMP, TỔNG THỐNG NGA PUTIN ĐÃ KẾT THÚC CUỘC CHIẾN XÂM LƯỢC UKRAINE RẤT SỚM. Thiện Ý Tin truyền thông dồn dâp cho hay cuộc chiến 12 ngày (từ 13 đến 14-6-2025) giữa Israel và Cộng hòa Hồi giáo Iran kết thúc, theo đề nghị ngưng chiến của TT. Hoa Kỳ Donald Trump. Sự kiện này làm chúng tôi liên tưởng và so sánh với cuộc chiến tranh Nga xâm lược Ukraine khởi động kéo dài đến nay đã trên 3 năm vẫn chưa kết thúc (2022-2025). So sáng để thấy sự giống và khác nhau giữa hai cuộc chiến về tính chất, mức độ, cường độ chiến tranh và cách kết thúc đã đưa đến hệ quả khác nhau thế nào. Tất cả nhằm chứng minh cho tiêu đề bài viết này là: Nếu khôn ngoan như TT. Hoa Kỳ Donald Trump, TT. Nga Vladimir Putin đã có thể kết thúc cuộc chiến xâm lược Ukrain rất sớm, rút chân ra khỏi cuộc chiến sa lầy một cách danh dự. Nhờ đó tiết kiệm được nhiều tài nguyên và xương máu cho cả hai bên tham chiến. I/-Trước hết là thử so sánh giữa hai cuộc chiến Nga-Ukraine và Israel – Iran. 1. Về tính chất cả hai cuộc chiến đều khởi động mang tính xâm lược, vi phạm luật pháp quốc tế và Hiến Chương Liên Hiệp Quốc. (1)- Vì Cuộc chiến Ukraine do Nga phát động ngày 22-4-2022 khi đơn phương tấn công, xâm chiếm lãnh thổ Ukraine, một quốc gia láng giềng độc lập có chủ quyền. Với lý do không chính đáng là buộc chính quyền Ukraine phải thực hiện chính sách đối nội đối ngoại theo áp đặt của mình.(Sát nhập một số vùng của Ukraine thân Nga vào lãnh thổ của mình, phải theo chế độ trung lập, không được gia nhập NATO…) (2)-Trong khi cuộc chiến do Israel phát động ngày 13-6-2025 khi bất ngờ đơn phương tấn công quân sự tàn khốc vào lãnh thổ nước Iran, cũng là một nước độc lập có chủ quyền. Với lý do là đòi buộc nước này không được chế tạo, tang trữ vũ khí hạt nhân. Mặc dầu Iran luôn khẳng định chương trình làm giầu chất Uranim chỉ với mục đích ứng dụng hòa bình và luôn có sự giáp sát của cơ quan Nguyên tử năng quốc tế IAEA ( International Atomic Energy Agency) trực thuộc Liên Hiệp Quốc. Nếu có sự vi phạm Hiệp Ước quốc tế về vũ khí nguyên tử của Iran thì các biện pháp chế tài không thuộc thẩm quyển của Israel hay bất cứ đơn phương của quốc gia nào khác. 2.Về mức độ, cường độ, không gian và thời gian của hai cuôc chiến có khác. (1)- Cuộc chiến Nga và Ukraine ở mức độ lan rộng trên phạm vi cả nước Ukraine, với sự tham chiến của một cuộc chiến tranh tổng lực (hải lục, không quân tham chiến) với mọi khi tài quân sự tối tân nhất được cả hai bên sử dụng.Cả hai bên đều sủ dụng các khí tài quân sự của chính mình, với sự vượt trội gấp 10 sức mạnh của Nga.Cả hai bên đều có hổ trợ bên ngoài về phương tiện vũ khí, tài chính nhiều ít,. Riêng Nga có cả quân đội nước đệ tam tham chiến (Quân đội Triều tiên chiến đầu bên quân Nga…) Thời gian và hậu quả:Cuộc chiến Nga – Ukraine kéo dài thời gian đã trên 3 năm vẫn chưa chấm dứt. Với hậu quả tàn khốc là: nhiều thành phố với các công trình kiến trúc có gia trị văn hóa, lịch sử và thời đại, các cơ sở kinh tế, hạ tầng… bị phá hủy tan hoang bởi bom đạn, khí tài hiện đại . Nhất là đã sát hại hàng triệu sinh linh, quân cũng như người dân của cả hai bên Nga và Ukraine….. (2)-Cuộc chiến Israel và Iran có khác với cuộc chiến Nga và Ukraine là giới hạn vê không gian và mức đô. - Khởi chiến Israel chỉ bất ngờ ném bom và bắn tên lửa tối tân,ở mức độ tàn khốc, nhằm vào các mục tiêu là các cơ sớ nguyên tử năng, các nhà khoa học và các nơi cư ngụ của các chỉ huy chính trị quân sự hàng đầu nằm ở thủ đô Tehran và vùng phụ cận. - Iran đã nhanh chóng đáp lại bằng các trận mưa bom, hỏa tiễn và các khí tài quân sự tối tân không thua kém đối phương của mình. - Tiếp đến là các cuộc bắn phá lẫn nhau ở mức độ cường độ ngày một gia tăng. Cả hai bên tận dụng mọi khí tài quân sự, máy bay ném bom, tên lửa tối tân nhất của mình để tàn phá các mục tiêu quân sự, chính trị đầu não tập trung ở thủ đô và các thành phố quan trong của đôi bên. Cuộc chiến giằng co khốc liệt giữa đôi bên đến cả tuần vẫn không phân thắng bại. Vì mục tiêu bên khởi chiến là Israel vẫn chưa đạt được là phá hủy được hoàn toàn cơ sở làm giàu chất Uranium của Iran mà Israel nghi ngờ sắp đủ lượng chế tạo bom hạt nhân đe dọa đến an ninh sống còn của mình.Israel đã cầu cứu Hoa Kỳ trợ giúp vì cho rằng chỉ có Hoa Kỳ mới có khí tài quân sự tối tân có khả năng hủy diệt cơ sở nguyên tử năng nằm sâu trong lòng đất của Iran. Đáp lại yêu cầu của Israel, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, ban đầu với những dè dặt cần thiết, đã mạnh mẽ lên tiếng yêu cầu Iran chấm dứt chiến tranh bằng sự đầu hàng vô điều kiện để đôi bên giải quyết vấn đề hạt nhân bắng thương lượng hòa bính.Đáp lại, Iran cho rằng Israel là kẻ khai chiến thì phải ngưng tấn công trước để chấm dứt chiến tranh.Vì thế Iran tiếp tục đáp trả bằng các cuộc tấn công Israel ở mức đô tương đượng hay cao hơn, bằng các khí tài quân sự tối tân nhất gây bất ngờ cho Israel, Hoa kỳ và thế giới.Vì bao lâu nay nhiều đánh giá tương quan lực lượng về vũ khí tối tân của Israel là vượt trội có khả năng áp đảo được Iran. Tương tự như sự đánh giá sai lầm của TT. Nga Putin về thực lực của Ukraine, khi phát động cuộc chiến xâm lăng Ukraine Tháng 4 năm 2022.Vì đánh giá sai lầm nên tưởng rằng với sức mạnh Nga 10, Ukraine 1 Putin có thể nhanh chóng trong một vài tuần lễ có thể buộcTT.Ukraine Volodymyr Oleksandrovych đầu hàng. Hệ quả là Nga đã sa lầy trong cuộc chiến hơn 3 năm qua, với tổn thất nhân lực,tài lực và nhiều mặt được đánh giá là nặng nề, chưa thể tính được cụ thể bằng con số. II/- Nếu TT Nga Vladimir Putin khôn ngoan như TT. Hoa Kỳ Donald Trump thì sao? Phải chăng có thể vì thực tế cuộc chiến Nga – Ukraine, rút kinh nghiệm từ cung cách lãnh đạo sai lầm của TT Nga Putin,mà TT. Hoa Kỳ Donald Trump, trước sự cầu cứu của Israel,lúc đầu đã dè dặt, cẩn trọng hơn. Thực tế, bằng sự tính toán mưu lược, với cá tính táo bạo, quyết đoán, TT Trump sau khi đưa ra những lời đe dọa có cánh, rằng nêu không chiu đầu hàng ngưng chiến vô điều kiện, Iran sẽ nhận hậu quả trừng phát rất nặng nề, sinh mạng Giáo chủ tối cao Ali Khamenei bị đe dọa. Sau đó, TT. Trump đột nhiên gia hạn: nếu trong hai tuần nữa, Iran không chịu đầu hàng vô điều kiện để ngồi vào bàn đàm phán về một giải pháp ngoại giao hòa bình, thì Iran sẽ nhận sự trừng phạt nặng nề chưa từng thấy.Thế nhưng, chưa đầy 2 ngày sau, Thứ Bẩy ngay21-6 -2025, bất ngờ, TT. Donald Trump đã ra lệnh cho 3 máy bay tối tân nhất B.2 ném những trái bom có sức công phá mạnh sâu nhất, cùng với một số máy bay tối tân khác cùng lúc tấn công vào các cơ sở hạt nhân nằm sau trong lòng đất của Iran.Ngay sau đó, Iran tỏ ra phẫn nợ, không nao núng, tuyên bố mạnh mẽ sẽ đáp trả tương xứng bằng các cuộc tấn công vào các căn cứ quân sự của Mỹ trong vùng Trung Đông.Chưa đầy một ngáy sau,, Irang đã bắn 6 Tên lữa tầm trung vào một căn cứ lớn nhất của Mỹ tại Quatar và một tên lử đạn đạo vào một căn cứ khác cửa Mỹ ở Iraq. Đồng thời tiếp tục tăng cường trả đũa các cuộc tấn công của Israel bằng các loại vũ khí tối tân nhất của mình.Mặc dầu từ đầu cuộc chiến cho đến lúc này, Iran vẫn chiến đấu một mình và phản ứng của các cường quốc đồng minh Nga, Tầu có mạnh miệng lên tiếng phản đối mạnh mẽ hành động ném bóm của Mỹ, song vẫn mang tính chiếu lệ. Biến cố này đã làm chấn động nước Mỹ, thế giới kinh hoàng với mối lo sợ hậu quả khó lường.Chiến tranh sẽ lan rộng trong vùng Trung Đông; thậm chí có thể dẫn đến cuộc Thế Chiến III, nếu các bên không tự chế, ngưng cuộc chiến đúng lúc. Thế nhưng tất cả những lo lắng trên đã được giải tỏa rât nhanh. Vì lạ lùng thay, sau đòn trả đủa của Iran một ngày,TT. Hoa Kỳ Donald Trump đã ôn tồn lên tiếng cảm ơn Iran vì đã thông báo trước việc phóng tên lửa trả đũa, nên hầu hết các tên lửa của Iran đã bị đánh chặn và đã không có lính Mỹ nào tử vong. Sau đó TT Trump. Đồng thời, TT Donald Trump đã thông báo chắc nịch là hai bên Israel và Iran sẽ thực hiện ngưng bắn vào ngày thứ 12 của cuộc chiến. Chính xác là ngày 24-6-2025.Với lý do là mục tiêu phát động cuộc chiến của Israel được Hoa Kỳ yểm trợ đã đạt được. Mục đích đó là đã phá hủy được hoàn toàn các cơ sở tinh luyên nguyên tử năng của Iran.Sự thật thế nào không quan trọng. Thực tế quan trọng là đã tháo được ngòi nổ của một cuộc chiến có thể lan rộng thành hiểm họa toàn cầu. Tất cả đã diễn ra như một kịch bản. Trên thực tế ai là tác giả kịch bản, đạo diễn không cần biết, quan trọng là người thực hiện kịch bản này chính là TT Hoa Kỳ Donal Trump đã tránh được một thảm họa khu vực hay toàn cầu Nếu khôn ngoan như TT. Hoa Kỳ Donald Trump, TT. Nga Putin đã có thể kết thúc cuộc chiến xâm lược Ukraine rất sớm. Nhờ đó tiết kiệm được nhiều tài nguyên và xương máu cho cả hai bên tham chiến.Cá nhân TT Nga Vladimir Putin đã rút chân ra khỏi cuộc chiến một cách danh dự. Tương tự như cuộc xâm lặng Việt Nam của Trung Quốc vào Tháng 1 năm 1978 chiếm đóng và tàn phá các tỉnh biên giới phía Bắc Việt Nam một tháng, rồi tự rút quân về, sau khi đã đạt cái gọi là để “Dậy cho Việt Nam một bài học”. Chỉ khác TT Nga Putin là Đặng Tiểu Bình lúc đó, không có tham vọng chiếm đoạt lãnh thổ của nước láng giềng Ukraine, cũng từng là đồng chí anh em trong Liên Bang Xô Viết cũ. Thiện Ý Florida, ngày 24- 6-2025. với sự tham chiến của một cuộc chiến tranh tổng lực (hải lục, không quân tham chiến) với mọi khi tài quân sự tối tân nhất được cả hai bên sử dụng.Cả hai bên đều được tài trợ phương tiện vũ khí, tài chính của các nước ngoài vả cả quân đội nước đệ tam tham chiến (Quân đội Triều tiên chiến đầu bên quân Nga…) Thời gian và hậu quả:Cuộc chiến Nga – Ukraine kéo dài thời gian đã trên 3 năm vẫn chưa chấm dứt. Với hậu quả tàn khốc là: nhiều thành phố với các công trình kiến trúc có gia trị văn hóa, trị lịch sử và thời đại, các cơ sở kinh tế, hạ tầng… bị phá hủy tan hoang bởi bom đạn, khí tài hiện đại . Nhất là đã sát hại hàng triệu sinh linh, quân cũng như người dân của cả hai bên Nga và Ukraine….. Thiện Ý Florida, 24-6-2025