NHẬN ĐỊNH VỀ CHUYẾN ĐI HOA KỲ VỪA QUA CỦA TỔNG BÍ THƯ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM NGUYỄN PHÚ TRỌNG.

NHẬN ĐỊNH VỀ CHUYẾN ĐI HOA KỲ VỪA QUA CỦA TỔNG BÍ THƯ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM NGUYỄN PHÚ TRỌNG.

Thiện Ý

     Như vậy là chuyến đi Hoa Kỳ  của phái đoàn cấp cao đảng và nhà nước Việt Nam do Tổng Bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam (CSVN) dẫn đầu đã diễn ra và kết thúc êm thắm, sau ba ngày (từ ngày 7 đến ngày 10-7- 2015).

    Sau đây là một số nhận định của chúng tôi về chuyến đi mà giới báo chí quốc tế cho là “có tính lịch sử” này.

NHẬN ĐỊNH 1: Việc mời và tiếp đón người đứng đầu đảng cầm quyền với nghi thức tuy không long trọng bằng nghi thức đón tiếp theo nghi thức ngoại giao thường dành cho một nguyên thủ quốc gia, nhưng cũng đủ làm hài lòng  Tổng Bí Thư đảng CSVN và nhà nước Việt cộng.

     Sự thể này cho thấy  chính quyền của Tổng Thống Barrack Obama do nhu cầu thực tế (lợi ích chiến lược xoay trục được cả lưỡng viện quốc hội hậu thuẫn), đã vận dụng triệt để chủ nghĩa thực dụng của người Hoa Kỳ, nên đã vượt qua nghi thức ngoai giao vốn có và bỏ qua lập trường và quan điểm chính trị xưa nay của một nước dân chủ bậc nhất  đối với  các chế độ độc tài các kiểu, trong đó có chế  độ độc tài đảng trị hay toàn trị tại Việt Nam.

     Vì chủ nghĩa thực dụng, chính quyền Obama  đã mời và đón tiếp long trọng  Ông Nguyễn Phú Trọng, người đứng đầu đảng cầm quyền, không phải là quốc trưởng, nhưng có thực quyền cao nhất (dù không có toàn quyền theo nguyên tắc lãnh đạo tập thể, cá nhân phụ trách) trong chế độ đương quyền tại Việt Nam, để lôi kéo Việt Nam đi vào quỹ đạo chiến lược “Xoay trục về Châu Á của Hoa Kỳ”. 

     Trong “Tuyên bố về tầm nhìn chung giữa Hoa Kỳ và Việt Nam” đã ghi lời của Tổng Thống Obama, rằng “Rõ ràng đã có một lịch sử khó khăn giữa hai nước chúng ta trong thế kỷ 20 và vẫn tiếp tục có những khác biệt đáng kể trong triết lý chính trị và hệ thống chính trị giữa hai nước chúng ta, nhưng tôi nghĩ rằng nhờ nỗ lực của các nhà lãnh đạo ở cả hai đảng ở Mỹ, và cũng như của các nhà lãnh đạo ở Việt Nam trong nhiều năm qua, những gì chúng ta đã chứng kiến là sự xuất hiện một mối quan hệ mang tính xây dựng dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau, làm lợi cho nhân dân hai nước."

     Phó Tổng thống Joe Biden trong buổi tiếp đãi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trưa ngày 7/7 đã làm rõ tính thực dụng, bỏ qua nguyên tắc, khi Ông khẳng định: “Khi chúng tôi tiếp tục chiến lược tái cân bằng về khu vực châu Á Thái Bình Dương thì những đối tác như Việt Nam chưa bao giờ quan trọng hơn lúc này. Chúng ta chia sẻ lợi ích về hòa bình và ổn định trong khu vực, chia sẻ lợi ích trong khối ASEAN thịnh vượng và tăng cường quan hệ giữa hai nước chúng ta.”

*NHẬN ĐỊNH 2: Diễn tiến  chuyến đi Hoa Kỳ của Tổng Bí thư đảng CSVN mang nhiều kịch tính, với một kịch bản được hai bên soạn thảo rất  kỹ lưỡng, với các lời phát biểu được  soạn sẵn, cân nhắc từng lời, từng câu, ngôn từ hòa dịu, nhờ đó đã có hiệu quả thực tiễn là làm liệt kháng hay ít ra giảm thiểu được sức phản kháng của  những  chống đối từ  nhiều phía.

     Về phía những công dân người Mỹ gốc Việt chống cộng, với yêu sách  đòi chính phủ Obama khi gặp Tổng Bí Thư đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng phải đặt vấn đề tôn trọng nhân quyền, đòi Việt cộng phải trả tự do cho các tù nhân chính trị, chấm dứt đàn áp đối lập, cho thành lập các công đoàn tự do…như những điều kiện tiên quyết để Hoa Kỳ giúp  Việt cộng  tham gia TPP (Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương) hay giải tỏa hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương. Yêu sách này đã được 9 Dân biểu liên bang hậu thuẫn qua một thư gửi Tổng Thống Obama trước khi gặp Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng.

     Để thỏa mãn yêu sách này , trước chuyến đi của TBT Nguyễn Phú Trọng, Tổng Thống Obama đã mở cuộc tiếp xúc riêng tại Tòa Bạch Ốc với đại diện một số chính đảng và một số cá nhân có thành tích chống cộng để tham khảo, ghi nhận yêu sách của họ. Sau đó Thông cáo Tòa Bạch Ốc gửi ra trước buổi gặp giữa Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng hôm 7/7 cho biết vấn đề TPP (Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương), vấn đề nhân quyền và hợp tác quốc phòng song phương sẽ là những chủ đề được bàn đến bên cạnh vấn đề hợp tác trên nhiều lĩnh vực khác. Thế nhưng, trong khi bên trong có cuộc bàn luận giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ -Việt hàng đầu, thì bên ngoài Tòa Bạch Ốc hôm 7-7-2015, vẫn có nhiều người Mỹ gốc Việt biểu tình để phản đối hiệp định TPP, nếu hiệp định này không bao gồm thêm những yêu cầu của phía Mỹ, đòi phải có thêm các biện pháp tốt hơn để bảo vệ nhân quyền ở Việt Nam.

    Như chứng tỏ có sự quan tâm, trong buổi họp với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Tổng thống Obama cho biết hai bên đã thảo luận thẳng thắn về một số khác biệt quanh vấn đề nhân quyền và tự do tôn giáo và ông cho là những căng thẳng trên có thể được giải quyết song phương và đa phương.Đáp lại, ông Nguyễn Phú Trọng cho đây là một trong những vấn đề “vướng mắc” đã được thảo luận “trên tinh thần thẳng thắn và xây dựng.”.Ông nói: “Trên tinh thần thẳng thắn và xây dựng, chúng tôi cũng trao đổi về những vấn đề hiện nay còn vướng mắc như phải tiếp tục làm sao sớm đàm phán kết thúc và ký kết được Hiệp định TPP, vấn đề nhân quyền, vấn đề trên Biển Đông có những việc làm trái với pháp luật quốc tế, với thỏa thuận của các nước ở trong khu vực, và cũng bày tỏ quan điểm quan ngại về tình hình các diễn tiến mới trên Biển Đông.”

     Phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở thủ đô Washington hôm 8/7, một ngày sau khi hội kiến với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Tổng thống Barack Obama  kêu gọi hai nước đẩy bang giao lên một tầm mới và tiếp tục đối thoại để thu hẹp các cách biệt về quan điểm trong vấn đề nhân quyền.Ông nói 'Tôi hiểu hai nước còn nhiều khác biệt trong quan niệm về nhân quyền. Chúng ta cần tiếp tục các cuộc đối thoại thẳng thắn và xây dựng nhằm đạt điểm chung về nhân quyền và đạt được sự đánh giá công bằng đối với những thay đổi cơ bản và hệ thống về tình hình nhân quyền tại Việt Nam'.Đáp lại, nhà lãnh đạo cộng sản Việt Nam khẳng định Việt Nam mong muốn phát huy và bảo vệ nhân quyền cho mọi công dân, kể cả người nghèo và các cư dân miền núi, nhưng quyền của mỗi cá nhân phải được đặt trong bối cảnh của cộng đồng xã hội.

      Trong buổi tiệc khoản đãi ông Nguyễn Phú Trọng vào trưa ngày 7-7-2015, Phó Tổng thống Biden cũng nhắc đến những sự khác biệt, trong đó có những tiếng nói của cộng đồng Việt Nam tại Mỹ. Ông nói “Mối quan hệ đối tác thừa nhận chúng ta có những sự khác biệt về hệ thống, có rất nhiều điều chúng ta có thể cùng nhau thực hiện. Và mối quan hệ đối tác hoan nghênh sự tham gia của tất cả những tiếng nói khác biệt, bao gồm những người Mỹ gốc Việt mà rất nhiều người trong số họ đang có mặt ở đây hôm nay. Chúng ta sẽ tiếp tục có những đàm phán đầy khó khăn mà cần phải có sự tôn trọng về quan điểm và hệ thống của nhau, nhưng đó là cách mà chúng ta đã đạt được những gì đang có hôm nay.”

    

     Về phía Trung Quốc là nước đang có những hành động ngang ngược xâm lấn Biển Đông gây tranh chấp chủ quyền biển đảo với một số quốc gia trong vùng, trong đó có Việt Nam, thì chăm chú theo dõi sát cuộc gặp gỡ cấp cao giữa Tổng Thống Hoa Kỳ Obama và Tỗng Bí Thư  đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng và sẵn sàng phản ứng nếu có dấu hiệu bất lợi. Vì hơn ai hết Bắc Kinh cũng hiểu rằng chính vì những hành động “bắt nạt” Việt Nam đã là động lực thúc đẩy Việt cộng ngày càng đến gần Hoa Kỳ hơn để được bảo vệ.

      Biết thế nên người ta thấy Hoa Kỳ và Việt cộng đã tỏ ra thận trọng trong lời nói và từ ngữ dùng trong các văn kiện khi đề cập đến vấn đề tranh chấp Biển Đông, tránh không nhắc đến tên Trung Quốc để tránh phản ứng bất lợi. Vì vậy  Trung cộng đã chỉ có những phải ứng yếu ớt, chiếu lê qu amo65t vài cơ quan ngôn luận không chính thức của đảng cộng sản Trung quốc.9Nhu7 tờ Hoàn Cầu Thời Báo…)

     Chính vì vậy, Tổng thống Obama ngay từ đầu  khi đề cập đến vấn đề tranh chấp Biển Đông trong cuộc gặp gỡ chỉ nói xa gần có tính nguyên tắc, rằng "Chúng tôi đã thảo luận về tầm quan trọng của việc giải quyết những tranh chấp hàng hải ở Biển Đông và khắp châu Á-Thái Bình Dương theo luật pháp quốc tế để đảm bảo sự thịnh vượng và tự do hàng hải, vốn đã tạo điều kiện cho tăng trưởng kinh tế to lớn diễn ra trong khu vực, tiếp tục trong nhiều thập kỷ tới.”

     Tổng Bí Thư  đảng CSVN trong cuộc gặp Tổng Thống Obama cũng chỉ nói “vấn đề trên Biển Đông có những việc làm trái với pháp luật quốc tế, với thỏa thuận của các nước ở trong khu vực, và cũng bày tỏ quan điểm quan ngại về tình hình các diễn tiến mới trên Biển Đông.”(Ai làm thì Ông Trọng không dám nói đích danh Trung Quốc).

     Tuyên bố về Tầm nhìn chung sau cuộc  gặp gỡ cấp cao này cũng đã ghi nhận về vấn đề Biển Đông: Việt Nam và Hoa Kỳ nhấn mạnh nhu cầu cần bảo vệ quyền tự do hàng hải và hàng không, kiềm chế các hành động làm tăng căng thẳng, bảo đảm luật pháp quốc tế phải được tôn trọng, đồng thời phản đối các hành vi trấn áp, sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực.

    Hai nước tái khẳng định các tranh chấp biển đảo phải được giải quyết một cách hòa bình dựa trên luật pháp quốc tế, kể cả Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), thừa nhận tầm quan trọng của việc thực hiện Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), và cùng lúc đẩy mạnh các nỗ lực nhằm đạt được một Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

NHẬN ĐỊNH  3:Thành quả chuyến đi Hoa Kỳ của Tổng Bí Thư   đảng CSVN là gì?

     Những người quan tâm tự hỏi, thành quả chuyến đi này là gì?

     Theo nhận định tổng quát của chúng tôi,tất cả những gì Hoa Kỳ cũng như Việt cộng muốn thành đạt qua chuyến đi Hoa Kỳ của phái đoàn Tổng Bí Thư đảng CSVN vừa qua, đều không có thành quả cụ thể nào trên thực tế (vì không có văn kiện song phương nào liên quan đến các chủ để bàn thảo  được ký kết), có chăng là những gì đạt được ngầm giữa đôi bên không được công bố. Tất cả những gì công bố chỉ là những thành quả trên nguyên tắc (trong Tuyên Bố về tầm nhìn chung Mỹ-Việt hay những phát biểu của các nhà lãnh đạo hàng đầu Mỹ - Việt), chỉ thể hiện ước muốn chung và riêng, bầy tỏ thiện chí, nỗ lực và quyết tâm riêng cũng như  chung của đôi bên nhằm thành đạt những gì mà Hoa kỳ cũng như Việt cộng muốn, vì lợi ích trước mắt cũng như lâu dài, trên mọi lãnh vực (đối tác toàn diện) của hai nước Hoa Kỳ và Việt cộng.

     Thật vậy, tất cả những gì Hoa Kỳ cũng như Việt cộng muốn thành đạt qua chuyến đi Hoa Kỳ của phái đoàn Tổng Bí Thư đảng CSVN vừa qua, chỉ có giá trị như một bản ghi nhớ, không có kết quả cụ thể nào, có chăng là  tạo cho mọi người cảm tưởng mối quan hệ Hoa Kỳ-Việt cộng đã có những bước phát triển tốt đẹp sau 20 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao (1995-2015) và mối quan hệ này đã đi vào một bước ngoặc quan trọng, báo hiệu Việt cộng sắp có sự  thay đổi lớn trong quan hệ Mỹ-Việt, dẫn đến chuyển biến tích cực trong nội tình Việt nam. Đối với những người có tinh thần lạc quan và lòng mong mỏi những điều tốt đẹp cho đất nước thì có cảm tưởng sau chuyến đi này, Việt cộng sẽ “phản tỉnh tập thể” chuyển đổi theo chiều hướng tích cực có lợi cho dân cho nước về đối nội ( khởi sự một tiến trình chuyển đổi chế độ độc tài đảng trị qua dân chủ pháp trị) cũng như đối ngoại ( tìm cách thoát Trung, thân Mỹ  để được hậu thuẫn bảo vệ đất nước…). Đối với những người đa nghi vốn không tin vào sự “giác ngộ tập thể” của Việt cộng, thì cho rằng sau chuyến đi này, Việt cộng có thể chỉ lùi một bước, chứ không chuyển đổi gì cả.

     Chẳng hạn qua chuyến đi này, về kinh tế Việt cộng mong muốn được Hoa Kỳ  hậu thuẫn cho gia nhập vào tổ chức phát triển kinh tế vùng gọi tắt là TPP (Hiệp Định Đối Tác  Xuyên Thái Bình Dương).Nhưng có trở ngại là Việt cộng phải có những cải thiện nhân quyền một cách rõ rệt trong tương lai, thì mới được Hoa Kỳ hậu thuẫn cho gia nhập TPP. Thế nhưng, trong chuyến đi này, Ông Nguyễn Phú Trọng đã không đưa ra một phương cách  rõ rệt để loại bỏ trở ngại này. Trái lại chị ghi nhận và hứa sẽ cùng Hoa Kỳ giải quyết và dùng luận điệu quen thuộc biện minh cho việc bắt bớ giam cầm những người bất đồng chính kiến là vì họ vi phạm pháp luật.

     Vì vậy, Việt cộng chỉ nhận được những lời tuyên bố đầy lạc quan tin tưởng hướng đến tương lai của Tổng Thống Hoa Kỳ Barrack Obama, rẳng “Đây là một cơ hội tuyệt vời cho chúng tôi làm sâu sắc thêm các cuộc thảo luận của hai nước quanh viễn kiến của chúng tôi cho một mối quan hệ đối tác toàn diện. Chúng tôi đã thảo luận về TPP và tiềm năng to lớn của một thỏa thuận thương mại tiêu chuẩn cao mà sẽ nâng cao những tiêu chuẩn lao động, những tiêu chuẩn về môi trường và có tiềm năng tạo nên tăng trưởng việc làm và sự thịnh vượng to lớn cho cả người Việt Nam và người Mỹ.”.

     Nhưng giá trị hiện thực của những lời tuyên bố đầy lạc quan này vẫn còn ở phía trước, với kết quả trong tương lai phải hội đủ một số điều kiện ắt có (cải thiện nhân quyền). Tỉ như  ngay sau chuyến đi này, Việt cộng khởi sự  trả tự do cho 125 người bất đồng chính kiến đang bị cầm tù theo danh sách Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ đưa ra trước chuyến đi của như một gợi ý, tiếp theo là việc ngưng ngay các hành động bắt bớ giam cầm những  người bất đồng chính kiến. Đồng thời trên bình diện vĩ mô, Việt cộng cần chủ động khởi động một tiến trình “chuyển đổi” thích hợp qua chế độ dân chủ pháp trị về mặt pháp lý (sửa đỏi Hiến pháp, điều chỉnh luật lệ) cũng như thực tế ( điều chỉnh cơ chế độ chức, nhân sự điều hành từ trung ương đến các địa phương)

     Tóm lại, chuyến đi Hoa Kỳ của Tổng Bí Thư đảng CSVN  đã không đem lại thành quả cụ thể nào trên thực tế, tất cả  vẫn còn ở phía trước mà sự hiện thực còn tùy thuộc vào một số điều kiện ắt có. Thế nhưng dường như cả Hoa Kỳ và Việt cộng cũng chỉ mong muốn đạt thành quả bề ngoài đến mức độ đó. Điều mà cả Hoa Kỳ và Việt cộng muốn qua cuộc gặp gỡ này có lẽ là để thành đạt chủ đích riêng cũng như chung đối với Trung cộng. Chủ đích của Hoa Kỳ là muốn cho Trung cộng thấy rõ quyết tâm ngăn chặn các hành động trắng trợn xâm lấn Biển Đông, bất chấp luật pháp quốc tế của Trung Cộng. Đồng thời sẵn sàng hậu thuẫn, liên kết, bảo vệ Việt Nam nói riêng, các quốc gia nhỏ yếu khác trong vùng đã và đang bị Trung cộng ỷ mạnh hiếp yếu nói chung. Chủ đích của Việt cộng là muốn dùng cuộc gặp gỡ  với Hoa kỳ để cảnh báo rằng, nếu Trung cộng tiếp tục lấn áp Việt Nam, thì Việt cộng không thể tiếp tục trung thành với  Bắc Kinh được nữa, buộc lòng phải ngả theo Hoa Kỳ, không phải để có thế lực “đương đầu” với “các đồng chí vĩ đại” mà  là để có “đồng minh Hoa Kỳ ” hùng mạnh, khả dĩ ngăn chặn, đẩy lùi tham vọng  xâm lăng của các đồng chí Trung Quốc.

    Người ta hy vọng rằng, nếu Trung cộng hiểu được chủ đích trên của Hoa Kỳ và Việt cộng, sẽ ngưng ngay các hành động xâm lấn trái phép Biển Đông, để cùng quốc tế giải quyết đa phương tranh chấp chủ quyền ở biển đảo trong Biển Đông theo luật pháp quốc tế trong một hội nghị quốc tế, để chấm dứt căng thẳng có thể dẫn đến xung đột quân sự, gây bất ổn trong khu vực và đe dọa nền hòa bình thế giới./.

Thiện Ý

Houston, ngày 12 Tháng 7 Năm 2015